گروه جامعه: به‌تازگی گزارشی در خبرگزاری ایلنا منتشر شده که در آن از آسیب ناشی از فعالیت «یک مغازۀ فالوده و بستنی‌فروشی» به بنای تاریخی ثبت‌جهانی کاروانسرای گنجعلیخان در شهر کرمان خبر داده شده است. اشاره به مغازه‌ای است که در ورودی شمالی کاروانسرا فعالیت دارد و نوشیدنی‌های سرد و گرم در ایام مختلف سال به مشتریان عرضه می‌کند.
در این گزارش آمده است: «فعالیت یک باب مغازۀ فالوده و بستنی‌فروشی در داخل کاروانسرای گنجعلیخان و ورود روزانه بیش از 200 لیتر آب به چاه سپتیک یا مخزن زیرزمینی توسط این مغازه، باعث شده حجم آب و فاضلاب مخزن سپتیک که بیش از 12 هزار لیتر گنجایش آب ندارد فراتر از حد مجاز رود».
در ادامۀ این گزارش ذکر شده است: «طبق گفته‌های فعالان میراث‌فرهنگی، سرریز شدن و نفوذ آب به زیر بنای کاروانسرای گنجعلیخان باعث شده این اثر تاریخی و ثبت در فهرست یونسکو در معرض خطر قرار گیرد».
این گزارش می‌افزاید: «کاروانسرای صفوی گنجعلیخان به‌دلیل قرار گرفتن در زنجیرۀ کاروانسراهای جهانی از اهمیت بسیاری برخوردار است. همچنین موقعیت قرارگیری این کاروانسرا در بافت تاریخی و مرکز شهر باعث شده که فعالیت‌های صورت گرفته در بنا از چشم تیزبین فعالان و ناظران میراث‌فرهنگی دور نماند».
در این‌باره، یکی از فعالان میراث‌فرهنگی به ایلنا خبر داده است: «یکی از غرفه‌های صنایع‌دستی کاروانسرای گنجعلیخان نزدیک به هشت سال است که تبدیل به فالوده و بستنی‌فروشی شده است. کاروانسرای گنجعلیخان نزدیک به ۷۰ غرفه دارد که بسیاری از آن‌ها با کاربری صنایع‌دستی فعالیت می‌کنند».
در این گزارش، نامی از این فعال میراث‌فرهنگی نیامده و در ادامه به نقل از او اعلام شده است: «بستنی و فالوده‌فروشی شغلی است که آب ریز زیادی دارد. با اینکه این فرد اعلام کرده است روزانه 200 لیتر آب به‌واسطۀ فعالیت‌اش وارد مخزن زیرزمینی فاضلاب یا همان چاه سپتیک می‌کند اما برآورد کارشناسان میراث‌فرهنگی بیش از این حجم ورودی آب است».
آن‌طور که این فعال میراث‌فرهنگی گفته است: «کاروانسرای گنجعلیخان چاه ندارد. کاروانسرا در گذشته قنات داشته که به‌دلیل کف‌سازی کاروانسرا کور شده و به جای آن چاه سپتیک یا مخزن زیرزمینی دست‌ساز تعبیه شده است. کاروانسرای گنجعلیخان سه مخزن سپتیک چهارتایی دارد که گنجایش 12 هزار لیتر آب دارد. درحال‌حاضر این مخازن کاملا پر شده‌اند و بیش از یک متر از سطح آب بالا آمده و به زیر بنای کاروانسرا نیز نفوذ پیدا کرده است این درحالی است که همین مغازه فالوده فروشی روزانه کلی آب ریز به داخل این مخازن دارد و باعث شده شرایط حفاظتی کاروانسرای ثبت جهانی شده در معرض خطر قرار بگیرد».
این فعال میراث‌فرهنگی اظهار کرده است: «وضعیت کاروانسرای گنجعلیخان کرمان را بارها به مدیران و مسئولان میراث‌فرهنگی کرمان گزارش کرده‌ایم اما تاکنون کوچکترین اقدامی برای برچیدن این مغازه که نزدیک به هشت سال است که در این بنای ثبت جهانی فعالیت می‌کند، نکرده است».
در این‌باره فرناز فرهی‌مقدم ـ معاون میراث‌فرهنگی استان کرمان به ایلنا گفت: «فالوده‌فروشی ثابت در کاروانسرای گنجعلیخان نداریم. تنها یک کانکس است که بستنی و فالوده می‌فروشد و تاکنون موردی نداشته که بخواهد بررسی شود».
پس از این، سرپرست معاونت میراث فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری مهر به صراحت خبر نشت آب در کاروانسرای جهانی گنجعلیخان کرمان را تکذیب کرد.
فرناز فرهی‌مقدم توضیح داد: «یک ماه پیش موضوع نشت آب در کاروانسرای گنجعلیخان مطرح شد که ما کارشناسان میراث‌فرهنگی را برای بررسی موضوع فرستادیم که آن‌ها هیچ نشانه‌ای از نشت آب مشاهده نکردند. همچنین عصر پنجشنبه پس از مطرح شدن خبر نشت آب، دوباره کارشناسان میراث‌فرهنگی برای بررسی این موضوع به کاروانسرا رفتند که هیچ‌گونه نشانه‌ای از نشت آب مشاهده نشد و برای ما مشخص نیست بر چه اساسی این ادعا مطرح شده است».
سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی استان کرمان افزود: «کاروانسرای جهانی گنجعلیخان کرمان مجهز به سپتیک است که هر چند وقت یک‌بار خالی می‌شود و هیچ آبریز خاصی آنجا وجود ندارد».
وی اظهار کرد: «سرویس بهداشتی کاروانسرای گنجعلیخان نیز دو سال است که تعطیل شده و هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شود».
وی ادامه داد: «در هنگام ثبت کاروانسرای گنجعلیخان به عنوان میراث جهانی و بازدید کارشناسان یونسکو و معاون وزیر میراث‌فرهنگی از کاروانسرا، به خاطر اینکه این فالوده‌فروشی از ظروف یک‌بار مصرف استفاده می‌کند و آبریز ندارد هیچ منعی برای فعالیت آن اعلام نشد».
فرهی‌مقدم افزود: «تاکنون نیز هیچ مشکلی به دلیل فعالیت این فالوده‌فروشی وجود نداشته است و فقط سرویس بهداشتی‌های کاروانسرای گنجعلیخان زمانی مشکل‌ساز شده بودند که آن‌ها نیز دو سال است استفاده نمی‌شوند تا یک راهکاری برای آن‌ها اندیشیده شود».
سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی با ابراز اطمینان از این موضوع که هیچ نشت آبی در کاروانسرای گنجعلیخان وجود ندارد که این بنا را تهدید کند، گفت: «اگر کسی مدعی نشت آب در این کاروانسرا است، شواهد و مستندات خود را به ما ارائه کند تا صحت ادعای وی توسط کارشناسان ما بررسی شود».
وی تاکید کرد: «از نظر بنده و کارشناسان میراث‌فرهنگی کرمان هیچ‌گونه نشت آبی در کاروانسرای گنجعلیخان کرمان وجود ندارد».
وی گفت: «رئیس ثبت جهانی کاروانسراها هر چند وقت یک‌بار از کاروانسرای گنجعلیخان بازدید می‌کند که آخرین بار قبل از عید نوروز از این کاروانسرا بازدید و هیچ مشکلی را گزارش نکرده است».
فرهی‌مقدم افزود: «ما هر سال اعتباراتی را برای مرمت کاروانسرای جهانی گنجعلیخان اختصاص می‌دهیم و نسبت به وضعیت میراث‌جهانی و رعایت ضوابط آن خیلی حساس هستیم».
نشت آب در کاروانسرا کذب است
چند روز بعد از انتشار خبر ایلنا، روابط عمومی میراث فرهنگی کرمان، که احساس می‌کند افکار عمومی کماکان نسبت به تخریب کاروانسرا نگران است از قول فرهی مقدم توضیحاتی تکمیلی منتشر نموده و تاکید می‌کند که «نشت آب در کاروانسرای گنجعلیخان شهر کرمان کذب است». سرپرست معاونت میراث‌فرهنگی با اشاره به طرح ادعاها در برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دربارۀ نشت آب مصرف‌شده در مغازۀ فالوده‌فروشی در کاروانسرای گنجعلیخان توضیح می‌دهد: «حدود یک ماه پیش بود که برای اولین‌بار ادعای نشت آب در کاروانسرای گنجعلیخان مطرح شد، به‌دنبال این نگرانی، کارشناسان میراث‌فرهنگی موضوع را بررسی کردند و خوشبختانه هیچ اثری از نشت آب و آسیب به این بنای جهانی مشاهده نشد».
وی ادامه می‌دهد: «با طرح مجدد این ادعاها در رسانه‌ها، برای اطمینان‌خاطر باری دیگر موضوع توسط کارشناسان بررسی شد و خوشبختانه این بار هم هیچ نشانه‌ای از نشت آب دیده نشد».
فرهی مقدم با بیان اینکه میراث‌فرهنگی با تمام توان خود در حفاظت از این آثار می‌کوشد، اظهار می‌کند: «پس از حواشی پیش‌‌آمده، از سوی این معاونت اطلاع‌رسانی لازم صورت گرفت که ادعای نشت آب در کاروانسرا کذب است، با این وجود، باز هم برخی رسانه‌ها با انتشار تصاویری که مربوط به 6 ماه قبل است، بر این ادعا پافشاری کردند».
فرهی‌مقدم 25 شهریورماه در ادامۀ این اظهارات با قدردانی از حساسیت مردم نسبت به آثار تاریخی کرمان می‌گوید: «از همۀ علاقه‌مندان و دوستداران میراث‌فرهنگی تقاضا داریم که اخبار و اطلاعات غیرکارشناسی و غیرموثق به خصوص دربارۀ بناهای مهمی که ارزش جهانی دارند را به افکار عمومی ارائه نکنند».
وی با تاکید بر اینکه نشت آب در کاروانسرای گنجعلیخان صحت ندارد، اظهار می‌کند: «اینکه این ادعاها از سوی چه کسی و با چه اهدافی و اغراضی در حال مطرح است در حال پیگیری است».
توضیح فرهی مقدم برای کاهش نگرانی مردم اگرچه مفید و ضروری است، اما به نظر می‌رسد برای ایجاد اقناع در افکار عمومی، بهتر است کارشناسان و بازرسان مستقل این موضوع را بررسی و به صورت شفاف اظهارنظر کنند. چرا که کاروانسرای گنجعلخان یک اثر مهم جهانی است و هرگونه کوتاهی در تشخیص دقیق صحت ماجرا می‌تواند خسارت جبران ناپذیری به آثاری بی‌نظیر و تاریخی کرمان وارد سازد.
نظر خود را بنویسید