اسما پورزنگی‌آبادی
خبر تغییر نام «بهارستان هنرمندان» به «آرامستان فرهیختگان» که هفتۀ گذشته در شورای شهر کرمان مصوب شد، وِلوله‌ای در شبکه‌های اجتماعی به‌پا کرد. تنها تغییر نام این قطعۀ آرامگاهی مدنظر مصوبۀ شورا نبوده، اینکه اقشار دیگری از جمله شخصیت‌های ورزشی و علمی نیز در این مکان دفن شوند را هم شورا تایید کرده است.
اگرچه بسیاری از چهره‌های شاخص هنری در شهر کرمان نسبت به این تصمیم شورا سکوت اختیار کردند اما برخی دیگر از هنرمندان و علاقه‌مندان به هنر به این موضوع واکنش داده و خواهان حفظ بهارستان هنرمندان شدند. حق هم داشتند؛ بعد از حدود 20 سال بی‌اعتنایی مدیریت شهر به مطالبۀ اتمام پروژۀ بهارستان هنرمندان کرمان، حالا می‌دیدند که با یک مصوبه، کلا بهارستان را از موجودیت ساقط شده است!
چند روز بعد اما زمزمه‌هایی به گوش رسید مبنی بر اینکه شورا از این تصمیم خود عقب‌نشینی کرده است.
حالا، محمدرضا کمساری ـ نایب رئیس شورای شهر کرمان می‌گوید که موضوع عقب‌نشینی مطرح نیست. اساسا در خصوص طرح این موضوع کم‌دقتی صورت گرفته، ما اصلا قصد تغییر نام بهارستان هنرمندان را نداشته‌ایم بلکه تصمیم این شده که برای کل محدودۀ یک‌ونیم هکتاری که در آن منطقه وجود دارد طرحی با عنوان آرامستان فرهیختگان تهیه شود. بهارستان هنرمندان، یک قطعه از آن مجموعۀ آرامگاهی‌فرهنگی خواهد بود.
ماجرای احداث بهارستان هنرمندان در شهر کرمان از اواخر دهۀ هفتاد خورشیدی شروع شده است. در آن زمان، عده‌ای از هنرمندان و اهالی فرهنگ کرمان پیشنهاد ایجاد بهارستان هنرمندان در قبرستانِ موسوم به «سید حسین» در دامنۀ کوه‌های شرق و در حاشیۀ جنگل قائم را دادند. برنامه این بود که با اجرای طرحی شبیه حافظیۀ شیراز، این مکان به محل دفن هنرمندان برجستۀ کرمان تبدیل شود. چند سال بعد، در زمان استانداری دهمرده و شهرداری ابوالقاسم سیف‌اللهی این ایده روی زمین آمد و پروژه رسما کلنگ‌زنی شد بدون اینکه تا امروز به‌طور کامل اجرا شده باشد. در حال حاضر، برخی از هنرمندان صاحب‌نام از جمله ارفع کرمانی، مهدی قهاری، محمدعلی مسعودی، هژبرابراهیمی و ... در این قبرستان دفن شده‌اند. شرایط این بهارستان اما مناسب و در شان هنر و هنرمند نیست. طی سال‌های اخیر، بارها و بارها مطالبۀ رسیدگی به این بهارستان و اتمام پروژه مطرح شده است. برخی از استانداران شخصا به موضوع ورود کرده‌اند بدون اینکه دستاوردی برجای گذاشته باشند. هنرمندان و به ویژه سیدمحمدعلی گلاب‌زاده مدیرعامل بهارستان هنرمندان کرمان جلسات و پیگیری‌های زیادی در این خصوص داشته‌اند. او بارها در گفت‌وگو با فردای‌کرمان دربارۀ اینکه چرا باید بهارستان هنرمندان تکمیل شود سخن گفته و از مقامات خواسته تا به این پروژه توجه کنند. نه‌تنها این اتفاق نیفتاده که با اعلام خبر تبدیل بهارستان به آرامستان فرهیختگان از سوی شورای ششم شهر، به نظر می‌رسد گرۀ دیگری بر کار فروبستۀ بهارستان هنرمندان انداخته شد.
محمدرضا کمساری ـ نایب رئیس شورای شهر کرمان اما برداشت عمومی از مصوبۀ شورای شهر را سوءتفاهم قلمداد می‌کند و دربارۀ آنچه که مدنظرشان است توضیح می‌دهد.
او می‌گوید: «حدود سال 79 بوده که جمعی از هنرمندان این درخواست را دادند که قطعه‌ای برای دفن هنرمندان اختصاص داده شود و چون اراضی در مکان فعلی بهارستان وجود داشت گوشه‌ای از آن را به هنرمندان اختصاص دادند. در این 24 سال حدود 100 هنرمند بزرگوار در این بهارستان دفن شده‌اند. البته 100 نفر آماری است که به ما داده شده و من فکر می‌کنم این تعداد نیستند».
وی ادامه می‌دهد: «در این دو دهه، استانداران و شهرداران و شوراها و مدیران متعدد، قول ساماندهی و بهسازی بهارستان را داده‌اند. من نمی‌گویم کاری کرده‌اند یا نه؛ وضع فعلی بهارستان مشخص است و گویا».
کمساری اظهار می‌کند: «حدود یک‌ونیم سال پیش که در جریان بررسی و پیگیری درخصوص بوستان قائم، به این منطقه رفتیم، دیدیم فضایی بکر و خوب است و قابلیت آن را دارد که فضاهایی برای فعالیت‌های فرهنگی و تفریحی و گردشگری در آن ایجاد شود».
وی می‌افزاید: «در ابتدا گفته شد که اینجا طرحی مشخص دارد. چندین مرتبه از شهرداری خواستیم تا طرح را ارائه دهند تا اینکه متوجه شدیم طرح جامع و یکپارچه‌ای برای این محدوده وجود ندارد و تنها پیشنهاداتی از جمله احداث آمفی‌تئاتر به صورت موضعی داده شده است».
کمساری می‌گوید: «براین اساس، خواستیم دفتر طراحی شهرداری متولی شود و برای این محدوده طرحی جامع ارائه کند. یکی از اساتید مجرب دانشگاه که بنا به ملاحظاتی که وجود دارد نام ایشان را نمی‌آورم با تیم خبره‌ای که دارد کل این منطقه را برداشت کرده است. این را هم بگویم که ایشان هم بعد از خبری که دربارۀ آرامستان فرهیختگان مطرح شد، از این موضوع ابراز ناراحتی کردند».
وی با بیان اینکه ابعاد قطعه‌ای که الان هنرمندان عزیز در آن به خاک سپرده شده شاید مثلا در حد 40 متر در 100 متر باشد، ادامه می‌دهد: «البته به نظر می‌رسد ابعاد واقعی آن از این میزان هم کوچک‌تر باشد در حالی که محدوده‌ای که از برِ بزرگراه تا کوه پایین آرامگاه سیدحسین را شامل می‌شود و بلااستفاده مانده و در اختیاری شهرداری است حدود یک و نیم هکتار وسعت دارد».
وی بیان می‌کند: «براساس موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌هایی که در این محدوده وجود دارد اینکه با آن چه بکنیم را در کمیسیون گردشگری شورای شهر مورد بحث و بررسی قرار دادیم».
ایدۀ آرامستان فرهیختگان
کمساری یادآور می‌شود: «در همین دوره، درخواست‌هایی هم از سوی گروه‌های متعدد از جمله ورزشکاران برای اختصاص مکانی برای دفن داشتیم، گفته می‌شد خیّران هم که در شهر جایگاه بالایی دارند باید قطعه‌ای مجزا داشته باشند و نام‌آوران و شخصیت‌های علمی و مشاهیر هم مطرح بودند». وی می‌گوید: «تا اینکه نتیجه این شد که در مجاورت قطعۀ هنرمندان که نام آن آرامستان یا بهارستان هنرمندان باشد، قطعات دیگری برای ورزشکاران و خیّران و نام‌آوران و شخصیت‌های علمی ایجاد شود و نام کل این مجموعه آرامستان فرهیختگان شود».
وی می‌افزاید: «یک کم‌دقتی صورت گرفت و گفته شد نام آرامستان هنرمندان به آرامستان فرهیختگان تغییر می‌کند در صورتی که اصلا منظور این نبود. عده‌ای هم بر این سوءتفاهم و کم‌دقتی که شده بودند دمیدند. در حالی که قصد ما این است که قطعات دیگری در مجاورت این آرامستان شکل بگیرد و سایر شخصیت‌ها هم در آنجا دفن شود ضمن اینکه عمدۀ این مساحت به فضای المانی و فرهنگی و محل برگزاری رویدادها تبدیل شود».
گلایۀ به‌جا
نایب رئیس شورای شهر کرمان در پاسخ به این پرسش که آیا قصد دارید یک مجموعۀ آرامگاهی و فرهنگی در این محدوده ایجاد کنید؟ می‌گوید: «دقیقا همین است. هنرمندان عزیز، آقای گلاب‌زاده و آقای روحی مدیرکل ارشاد استان از ما در این خصوص گلایه کردند که به‌جا هم بود. گفتند که چرا از ما در این زمینه نظرخواهی نکردید. گفتیم حرف‌تان حساب است و بنا بر این شد در اولین فرصت، از سوی کمیسیون فرهنگی شورای شهر از جمعی از هنرمندان دعوت کنیم تا نظرات آن‌ها را بشنویم».
وی با بیان اینکه یقینا هنرمندان در برابر دیگر فرهیختگان مقاومتی ندارند و فقط نگرانی این است که نام هنرمندان پاک نشود و ما هم گفتیم این اتفاق نمی‌افتد، اظهار می‌کند: «من این مثال را هم زدم که در 25 سال گذشته حدود 100 نفر در قطعۀ هنرمندان دفن شده‌اند. اگر برای 100 سال آینده برای این آرامستان پیش‌بینی داشته باشیم، سعی می‌کنیم به میزانی که تا 100 سال دیگر نیاز به دفن هنرمندان باشد در طرح پیشنهاد دهیم ولی بقیۀ این اراضی را که نمی‌توانیم رها کنیم در حالی که درخواست‌های زیادی برای تدفین وجود دارد».
وی تاکید می‌کند: «حتما جلسه با هنرمندان و دست‌اندرکاران بهارستان هنرمندان خواهیم داشت و نظرات آن‌ها را می‌شنویم».
وی سپس بیان می‌کند: «اینکه می‌گویید شورای شهر از این تصمیم عقب‌نشینی کرده خوب نیست. اصلا بحث تعرض و عقب‌نشینی مطرح نبوده است. بنای ما بر این است خدمتی به شهر صورت گیرد».
نه به آرامستان جدید
کمساری در پاسخ به این پرسش که چرا برای ورزشکاران و سایرین در آرامستان جدید شهر کرمان قطعاتی را در نظر نمی‌گیرید و اجازه نمی‌دهید بهارستان هنرمندان به همین صورت در محدودۀ فعلی باشد؟ می‌گوید: «در طراحی آرامستان جدید که به صورت گلبرگی دیده شده و نیاز به اصلاحاتی دارد، قطعه‌ای با عنوان نام‌آوران داریم ولی همان طور که عزیزان هنرمند ما نمی‌خواهند 20 کیلومتر آن‌طرف‌تر بروند این بزرگوارانی که درخواست تعیین قطعات برای دفن گروه‌های دیگر دارند هم می‌گویند در فضای فعلی قبرستان برنامه‌ریزی شود».
وی می‌افزاید: «همزمان قطعاتی در آرامستان جدید برای نام‌آوران در نظر گرفته شده ولی به دلیل سهولت دسترسی تقاضاها همه بر همین آرامستان است».
تغییر نام برای قرارداد طراحی
ایجاد آرامستان فرهیختگان در صحن علنی شورای شهر مصوب شده، احتمالا به هیات تطبیق هم ارسال شده است و تازه قصد دارید از هنرمندان و دست‌اندرکاران بهارستان هنرمندان نظر بگیرید؟ حالا که مصوب شده آیا تابلوی بهارستان هنرمندان جمع می‌شود؟ طرحی که گفتید یکی از استادان دانشگاه طراحی کرده با عنوان آرامستان فرهیختگان است یا بهارستان هنرمندان؟ نایب رئیس شورای شهر کرمان در پاسخ به این پرسش‌ها می‌گوید: «دلیل تغییر نام این بوده که برای انجام مطالعات و پیش‌طرح باید قراردادی بسته می‌شد. اگر قرارداد پیرامون قطعۀ هنرمندان بود با عنوان طراحی قطعه یا بهارستان هنرمندان باید کار انجام می‌شد ولی چون این طراحی در کل آن محدوده صورت می‌گیرد نیاز بود یا با عنوان بهارستان هنرمندان قرارداد بسته شود یا اصلاح نام صورت گیرد. اصلاح نام به این دلیل انجام شد که قرارداد طراحی به سرانجام برسد».
وی در پاسخ به اینکه بالاخره نام بهارستان هنرمندان باقی میماند یا تابلوی آن حذف می‌شود؟ اظهار می‌کند: «عناوین متعددی از جمله بهارستان هنرمندان یا آرامستان هنرمندان مطرح است. حتی مشاور، عنوان وادی را هم پیشنهاد داده است اما هرچه که باشد، قطعه‌ای که به‌نام هنرمندان است سرجای خود میماند و همان‌طور که عرض کردم پیش‌بینی لازم برای دفن در چند دهۀ آینده را نیز خواهیم داشت».
وی با بیان اینکه در این زمینه حتما با هنرمندان و دست‌اندرکاران جلسه برگزار می‌کنیم، می‌افزاید: «اگر پیشنهادی که به هیات تطبیق رفته تایید شود، چنانچه نیاز به اصلاح باشد مجدد اصلاح در آن صورت می‌گیرد و روال قانونی طی می‌شود».
امید به ساماندهی
بهارستان هنرمندان در حال حاضر وضع نابسامانی دارد؛ با این اقداماتی که انجام شده بالاخره ساماندهی می‌شود؟ آیا این موضوع در بودجۀ سال آینده لحاظ خواهد شد؟ نایب رئیس شورای شهر کرمان در پاسخ به این پرسش‌ها بیان می‌کند: «همۀ این اتفاقات و کارها برای این بود که می‌خواهیم بهارستان هنرمندان را به شکل در شانی درست کنیم. وگرنه 24 سال به اینجا نگاهی نشد، اگر در این چهارسال شورای ششم هم کاری نشده بود، چه اتفاقی می‌افتاد؟».
وی ادامه می‌دهد: «امیدوارم این طرح در بودجۀ سال آینده قرار بگیرد. من به‌شدت مدافع این هستم که این اتفاق بیفتد و در بودجۀ سال آینده اعتباری برای این قطعه در نظر گرفته شود ولی به هر حال شورا یک محل تصمیم‌گیری جمعی است و جمع، اولویت‌ها و مصالح را در نظر می‌گیرند».
وی همچنین می‌گوید: «آنچه که تاکنون انجام شده تصمیم شورا بوده و هنوز به شهرداری نرسیده و الان شهرداری هیچ جای کار نیست. پیشنهاد شهرداری صرفا برای انجام مراحل قرارداد بود و پرسیدند با عنوان قبلی، قرارداد طراحی را ببندیم یا به دلیل طرح جامعی که قرار است در آن محدوده تهیه شود عنوان دیگری در قرارداد ذکر شود».
وی معتقد است که لزومی نداشت اسم بهارستان هنرمندان (در نشست عمومی شورای شهر) مطرح شود و بهتر این بود که گفته می‌شد طرح جامع آرامستان فرهیختگان که بهارستان هنرمندان بخشی از آن است.
مخالفت با طراحی توسط شهرداری
کمساری در پاسخ به این پرسش که در خبر مربوط به تغییر نام بهارستان و ایجاد آرامستان فرهیختگان، گفته شده که طراحی توسط شهرداری صورت بگیرد ولی شما اشاره کردید که یکی از استادان دانشگاه این کار را انجام می‌دهد؛ موضوع چیست؟ اظهار می‌کند: «جمع‌بندی دوستان این بود که رقم قرارداد مشاوری که ما گرفته بودیم بالاست و گفتند نمی‌خواهیم مشاور این مجموعه را طراحی کند و خودِ شهرداری این کار را انجام دهد اما بنده نظرم این است که کار تخصصی باید به فرد متخصص داده شود».
وی می‌افزاید: «من با این بند از مصوبه موافق نبودم ولی چون دو بند با هم آمده بود رای مثبت دادم اما موافق نیستم که شهرداری طراحی را انجام دهد و باید طراحی حرفه‌ای صورت گیرد».
نظر خود را بنویسید