اسما پورزنگی‌آبادی
در واپسین ماه‌های فعالیت شورای ششم شهر کرمان و در آستانۀ انتخابات، اعلام خبر ساماندهی ترافیکی میدان کوثر از سوی محسن تویسرکانی ـ شهردار کرمان که معتقد است «باید پروژه‌ها را زخمی کرد، من بودم یا نبودم بالاخره یکی می‌آید تمام‌شان می‌کند»، نگاه‌های نگران را متوجۀ این نقطۀ مهم از شهر کرده است. قرار است این‌بار چه بر سر شهر بیاورند؟ مردم کرمان بیش از یک دهه است که نظاره‌گر پروژه‌های ناکارآمد پرهزینه‌ای هستند که شهرداری با اسم ساماندهی ترافیک و رفع گره‌های ترافیکی اجرا کرده بدون آنکه مشکل را حل کرده باشد. با این کارنامۀ پرخطا، حالا کسی به ساماندهی ترافیکی میدان کوثر دلخوش نیست. تویسرکانی در خبری که در این‌باره داد از جزئیات آنچه که می‌خواهند انجام بدهند چیزی نگفت. پس از این بود که در این‌باره گفت‌وگویی با سیدمحمد موسوی عضو شورای ترافیک استان و شورای شهر کرمان انجام دادم. از اظهارات او معلوم شد که ساماندهی این میدان یعنی حذف آن و باز کردن مسیر اجرای بلوار 45 متری.
موسوی احداث این بلوار را در راستای اجرای طرح تفصیلی دانست. این در حالی است که گفته می‌شود چنین پروژه‌ای، پشتوانۀ قانونی ندارد چرا که اساسا در قرارداد طرح تفصیلی شهر کرمان، طراحی معابر دیده نشده است و اگر شهرداری بخواهد چنین معبری را احداث کند باید از کمیسیون ماده 5 مجوز قانونی‌اش را بگیرد. با این تردیدها، انتظار می‌رود شهرداری کرمان پیش از آنکه به درخت‌کُشی در میدان کوثر و خیابان‌کِشی در این محدوده از شهر روی بیاورد، مستندات و مجوزهای قانونی آن را از طریق سامانۀ شفافیت نیمه‌تعطیل‌‌‌اش! در اختیار کارشناسان و شهروندان بگذارد. ما هنوز فراموش نکرده‌ایم که در سال‌های گذشته چقدر کارشناسان تاکید می‌کردند طرح تفصیلی کرمان دربارۀ معابر قابل استناد نیست و تناقض زیادی در آن وجود دارد. حتی این ادعا نیز مطرح شده که خطوطی که تحت عنوان معبر در این طرح هست شماتیک بوده و صرفا برای این کشیده شده تا ظاهر قضیه در طرح تفصیلی بودنِ آنچه ارائه شد حفظ شود!
تردید در اجرای طرح تفصیلی
یکی از خطاهای تاریخی شهرداری کرمان که کارشناسان همواره بر آن دست گذاشته و از آن به‌عنوان سرچشمۀ بسیاری از چالش‌های امروز شهر کرمان یاد می‌کنند عدم اجرای درست طرح‌های بالادستی، برخورد سلیقه‌ای با آن و گاهی هم دور زدن این طرح‌هاست.
برای اینکه بدانیم شهرداری با همین طرح تفصیلی که اکنون برای حذف میدان کوثر و اجرای بلوار 45 متری سپهبد سلیمانی به آن پناه می‌برد چگونه رفتار کرده است کافی است در محدوده‌هایی از شهر مثلا در مناطق غربی، ببینیم در اجرای پهنه‌بندیِ پیشنهادی این طرح چطور رفتار کرده‌اند. اینکه کاربری‌ها را به هم زده‌اند، زمین‌های ورزشی و آموزشی را تجاری و پارک‌ها را مسکونی کرده‌اند همه اعمال سلیقه‌های شخصی و گروهی و دلبخواهی بر روند شهرسازی کرمان بوده که حالا شهروندان باید تاوان آن را پس بدهند و در منطقه‌ای زندگی کنند که هم با کمبود مدرسه مواجه است، هم فضای تفریحی و فرهنگی به اندازۀ کافی ندارد، هم معابرش مشکل دارد و هم با تراکم ترافیک مواجه است.
حالا که چنین ادعاهایی دربارۀ مواجهۀ شهرداری با طرح تفصیلی مطرح است و به استناد همین طرح می‌خواهند میدان کوثر را حذف کنند پیشنهاد می‌کنم شهرداری بیاید و «همۀ» آنچه که در طرح تفصیلی دربارۀ محدودۀ میدان کوثر و خیابان هزارویکشب و بلوارهای نصر و آزادگان آمده را روی میز بگذارد و آنچه که در این محدوده از شهر انجام شده را با طرح مقایسه کند که ببینیم مشاور طرح تفصیلی دربارۀ تراکم‌ها و نوع کاربری‌ها و معابر در این محدوده از شهر چه پیشنهاداتی داده و چرا پیشنهاداتش ـ اگر اجرا شده ـ حالا خیابانی مثل هزارویکشب را به این وضع انداخته که نه جای پارک در آن هست، نه سرزندگی و ایمنی کافی را دارد و نه می‌توان به‌راحتی در آن تردد کرد و نه حتی زندگی! اگر این طرح در این محدوده به‌طور دقیق اجرا شده و جواب هم داده، حالا بلوار 45 متری پیشنهادی‌اش را هم اجرا کنند؛ البته اگر بلوار 45 متریِ پیشنهادیِ این طرح، شماتیک و صوری نیست!
اجرای ناقص بلوار 45 متری
بهانۀ اصلی حذف میدان کوثر، آن‌طور که موسوی در مصاحبه با فردای‌کرمان گفته اجرای بلوار 45 متری است. این بلوار حدود 16 کیلومتر طول دارد و برای اینکه شکل بگیرد، باید کلی خانه و مغازه از شرق تا غرب شهر ویران شود. فعلا که شهرداری پول آن را ندارد. در مصاحبه با موسوی، به او گفتم که احداث این بلوار 45 متری اگر هم کار درستی باشد، باید کامل اجرا شود تا نتیجه بدهد. الان اما، نه سمت شرقی بلوار 45 متری اجرا شده و نه در غرب آن، در مسیر بلوار غدیر دو به بعد، بازگشایی مورد نیاز صورت گرفته است. وقتی از اجرای بلوار 45 متری صحبت می‌شود یعنی اینکه تمام مغازه‌ها و خانه‌ها و زندگی‌هایی که در این مسیر 16 کیلومتری شکل گرفته باید حذف شوند تا مسیر خودروها در یک بلوار عریض باز شود. چقدر از طول این بلوار در دو طرف میدان کوثر را شهرداری اجرا کرده که حالا نوبت به حذف میدان رسیده است؟
زیست اجتماعی میدان کوثر
اثبات اینکه شهروندان کرمانی نسبت به میدان کوثر تعلق‌خاطر دارند کار سختی نیست. طی لااقل یک دهه، این میدان به یکی از فضاهای پررفت‌وآمد شهری تبدیل شده و حتی در بخشی از تاریخ معاصر این شهر از خود ردّپا برجای گذاشته است. طی این سال‌ها، شهرداری فضای سبز انبوه و سرحالی در میانۀ این میدان ایجاد کرده است. تجمع‌های خودجوش مردمی که به مناسبت‌های گوناگون در این میدان صورت گرفته کارکرد اجتماعی آن را تثبیت کرده است. دفن شهید گمنام در این میدان هم خود نشانی دیگر از عدم کارکرد صرفا ترافیکی میدان کوثر است. در زمان شهرداری عالم‌زاده صحبت از این بود که میدان بهسازی و پیاده‌راه می‌شود. گفته می‌شود یکی، دو سال پیش، شهرداری با یکی از متخصصان دربارۀ طراحی پیاده‌محور این میدان قرارداد هم بسته است! حالا اما انگار به این نتیجه رسیده‌اند که میدان اصولی نیست و مسیر یک بزرگراه را گرفته است و باید کنار برود.
موسوی در مصاحبه‌ای که با او داشتم این را گفت که در زمانی که مسئولیت معاونت شهرداری را داشته خیلی بر این موضوع تاکید می‌شده که شهرداری عملیات عمرانی در میدان کوثر انجام ندهد. اما جلوی چشم ایشان و بسیاری از کارشناسانِ دیگر، این میدان مدام رونق گرفت تا جایی که حتی پیکر مطهر یک شهید گمنام در آن تدفین شد. حالا اینکه ناگهان کارشناسان ترافیک احساس می‌کنند این میدان جای ماشین‌ها را تنگ کرده و باید حذف شود، این پرسش را روا می‌دارد که بگوییم: تا حالا کجا بودید؟! طی 10 سال گذشته هیچ‌گاه از سوی هیچ عضوی از شورا یا مسئولی در شهرداری این موضوع به‌طور علنی مطرح نشد که شهرداری در میدان کوثر کاری نکند چون این میدان اصولی نیست و باید برچیده شود.
به نظر می‌رسد آنچه را که تاکنون در دفاع از طرح به‌اصطلاح ساماندهی میدان کوثر گفته شده است قانع‌کننده نیست و اما و اگرهای زیادی دربارۀ آن وجود دارد. اگر شهرداری و شورای ترافیک استان و کارشناسان مستقل نظر دیگری دارند سکوت نکنند؛ به خصوص اینکه کالبد و روح شهر کرمان آن‌قدر زخم‌خورده و بیمار و رنجور هست که جای یک زخم تازۀ دیگر را نداشته باشد.
نظر خود را بنویسید