اسما پورزنگی‌آبادی
جشنوارۀ ملی نان که طی چهار روز پایانی هفتۀ گذشته در پارک مادر برگزار شد بسیاری از شهروندان کرمانی را به دردسر انداخت. کسانی که در کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف پارک مادر سکونت دارند می‌گویند که در ایام برگزاری جشنواره، در برخی از ساعات روز و شب، بیش از یک ساعت در ترافیک ماندند تا به خانه‌شان رسیدند. برخی از دیگر شهروندان بی‌خبر از اینکه در این محدوده از شهر صف‌های بلند ترافیک شکل گرفته این مسیر را برای تردد انتخاب کردند و گرفتار هرج‌ومرج و تاخیر شدند. خودرویی را تصور کنید که در آن یک بیمار نشسته و باید هرچه زودتر به خانه برسد اما به‌خاطر جشنوارۀ نان شهرداری در ترافیک معطل شده است. این بیمار و افراد مشابه چه رنجی را تحمل کردند؟ موضوع وقتی بغرنج می‌شود که به یاد بیاوریم این ترافیک و اختلال در مسیرهای رسیدن به یکی از مهم‌ترین بیمارستان‌های شهر یعنی شفا شکل گرفت. طی روزهای گذشته به‌تناوب از زحمتی که شهرداری با این رویدادش برای شهروندان درست کرد گفته شده است. از دید کارشناسی مهندس حمید جلالی‌نژاد ـ معمار نیز مکان برگزاری جشنوارۀ نان مناسب نبود. او به فردای‌کرمان می‌گوید: «چنین رویدادهایی باید در مکانی در مرکز شهر برگزار شود. کرمان اما متاسفانه مرکز شهر محلی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی و هنری ندارد». وی می‌افزاید: «پارک مادر اگرچه پاسخگوی بخشی از نیازهای تفریحی و فضای سبز شهر هست اما به‌عنوان یک مرکز شهر نمی‌تواند نقش‌آفرینی کند. ضمن اینکه در این محدوده از شهر مجموعۀ درمانی مهمی مثل بیمارستان شفا قرار گرفته که دسترسی به آن در هر ساعتی از شبانه‌روز باید به‌راحتی صورت بگیرد. وقتی شبکۀ ترافیکی در این محدوده ایجاد می‌شود می‌تواند بحران‌زا باشد».
وی ادامه می‌دهد: «در چنین شرایطی، کسانی که تصمیم‌گیری می‌کنند باید در انتخاب مکان برگزاری رویداد مواردی از جمله دسترسی و جای پارک و مزاحمت‌های شهری را مدنظر قرار دهند و بحران را هم بشناسند».
جلالی‌نژاد همچنین اظهار می‌کند: «پارک مادر در محدوده‌ای قرار گرفته که بافت محلی و جامعۀ همگنی دارد. به‌عنوان مثال، محلۀ کوی سرجنگلداری جامعۀ همگنی دارد. با برگزاری این جشنواره، طی چند روز جامعۀ ناهمگنی به این محدوده دعوت شدند. با چنین اتفاقاتی، آسایش ساکنان این منطقه و امنیت روانی آن‌ها به هم زده می‌شود».
وی با اشاره به اینکه متاسفانه کرمان مرکز شهر ندارد، می‌گوید: «همۀ شهرها باید مرکزی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی و هنری داشته باشند اما شهرسازان در کرمان از زمان پهلوی دوم که موج جنبش مدرنیته و جهانی شدن وارد شهرها شد شهرسازی نکردند!».
این معمار در این‌باره توضیح می‌دهد: «در دورۀ گنجعلی‌خان که کرمان از بین رفته بود و می‌خواست ساخته شود میدان گنجعلی‌خان ایجاد شد که فعالیت‌های اجتماعی روز مردم در آن انجام می‌شد. در دوره‌های بعدی در میدان ارگ هم همین وضعیت وجود داشته است؛ در میدان ارگ دیگر مسجد و یا حمام عنصر اصلی نیستند و در گوشه‌های میدان قرار دارند و فضای اصلی آن برای انجام فعالیت‌های اجتماعی در نظر گرفته می‌شود. در دورۀ پهلوی اول و دوم که ماشین وارد شهر می‌شود گاراژها در همین میدان قرار می‌گیرد اما باز هم مراسم در میدان ارگ برگزار می‌شود. از زمان پهلوی دوم، میدان به فلکه یعنی جایی برای دور زدن ماشین‌ها تبدیل شد. در این دوران، باز هم فعالیت‌های اجتماعی در شهر جایگاهی دارد و خیابان کارکرد اجتماعی دارد ولی اکنون همۀ فضاهای شهری سواره شده‌اند و پیاده در این شهر جایگاهی ندارد».
وی ادامه می‌دهد: «کسانی که برای این شهر طرح و نقشه تهیه می‌کنند؛ چه شهرسازان و چه کسانی که تصمیم‌گیر هستند باید محیط رفتاری و رفتار محیط بر انسان را بشناسند. محیط شهری باید برای پرورش انسان فرهیخته در نظر گرفته شود نه که شهروندان را به گذران اوقات در فضای مجازی سوق دهد یا اینکه با ماشین در خیابان‌ها دوردور کنند. این وضعیتی است که اکنون شهر کرمان دارد».
این کارشناس با بیان اینکه این شهر یک کافه‌کتاب یا جایی برای قدم زدن شهروندان ندارد، اظهار می‌کند: «فلکۀ باغ‌ملی (که آن را حذف و روگذر به‌جای آن احداث کردند) می‌توانست نقش مرکزی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی را ایفا کند یا جلوی هتل پارس می‌شد زیرگذر بسازند و روی سطح، محلی برای فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی ایجاد شود بدون اینکه تداخلی در عملکردها به‌وجود آید».
جلالی‌نژاد در پاسخ به این پرسش که پیشنهاد شما برای برگزاری چنین رویدادهایی چیست؟ کجا برگزار شوند بهتر است؟ باید در بافت تاریخی باشند؟ یا مکان دیگری مدنظرتان است؟ می‌گوید: «اول اینکه باید حمل‌ونقل عمومی در شهر کرمان جدی گرفته شود. با پول این همه روگذر و زیرگذری که ساخته شده می‌توانستند حمل‌ونقل عمومی مناسبی را در شهر راه‌اندازی کنند ولی متاسفانه این اتفاق نیفتاد».
وی ادامه می‌دهد: «ضمن اینکه انتخاب مرکز شهر در کرمان به‌دلیل وسعت زیادی که دارد بسیار راحت است».
این معمار با بیان اینکه مثلا ورودی میدان اول هفت‌باغ مکان مناسبی برای برگزاری چنین رویدادهایی است، اظهار می‌کند: «ضمن اینکه کرمان سایت نمایشگاه بین‌المللی هم دارد».
وی بیان می‌کند: «اشاره کردید رویدادها در بافت تاریخی برگزار شود؛ اما باید توجه داشته باشیم که در بافت تاریخی هم باید به اندازۀ ظرفیتی که دارد جمعیت وارد شود».
وی با تاکید بر اینکه ایجاد مرکزی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی در شهر کرمان نیاز به مطالعه‌ای جدی دارد، می‌گوید: «برای شهر باید سناریو داشته باشیم و این هم، کار شهرسازان نیست. کار جامعه‌شناسان و متخصصان علوم انسانی و کسانی است که دارند دربارۀ زندگی شهروندی فکر می‌کنند».
جلالی‌نژاد می‌افزاید: «وقتی قرار است شهر سالم باشد و شهروند در آن به شکوفایی برسد و انسان فرهیخته و متفکر و کسی که تاثیرگذار بر جهان هستی باشد در آن به وجود بیاید به یکسری شاخص‌ها نیاز داریم که متاسفانه شهر کرمان از بسیاری از آن‌ها بی‌نصیب مانده است».
وی اذعان می‌کند: «در تهیۀ طرح‌های بالادستی نیز از مطالعات فرهنگی و جامعه‌شناسی هیچ خبری نیست».
نظر خود را بنویسید