محمد لطیف‌کار
اگر پیشتر می‌شنیدم که قرار است گروهی بازیگر با اجرای نمایشی در یک استخر آب، برای ما رویا بیافرینند، هرگز باور نمی‌کردم. اما شنبه ۲۳ شهریورماه پوریا قلی‌پور کارگردان نوگرای تئاتر کرمان، به این رویا جانی از واقعیت بخشید.
تئاتر فیزیکال «تاکاتسوبو» را اگر تماشا کنید، شما هم خواهید گفت که این یک اتفاق بی‌سابقه در اجرای تئاتر کرمان است. بازیگران این نوع تئاتر قریب یک‌ساعت در استخر آب، ماجرایی غم‌انگیز، اما پر از هیجان و با رویکرد عدالت‌خواهی را برای مخاطب رقم زدند.
ابتدا تصور کلی‌ام این بود که دارم یک اجرای آیینی و پرفورمنس می‌بینم، اما قلی‌پور پس از پایان نمایش، در یک گفت‌وگوی رسانه‌ای با رد این برداشت من تاکید کرد: «نمایش تاکاتسوبو تنها یک پرفورمنس نیست، بلکه یک تئاتر فیزیکال است». وی افزود: «دلیل‌ام این است که ما در این اجرا با یک کار دراماتیزه شده سروکار داریم، و این یعنی داریم تئاتر می‌بینیم».
قلی‌پور که خود نیز در این نمایش بازیگر بود و نقش یک سامورایی خشن و سرکوبگر را بر عهده داشت، با همان لباس‌های خیس در جمع خبرنگاران حاضر شد و به پرسش‌های آن‌ها پاسخ داد.
وی در پاسخ به سوالم که از او در مورد جایگاه تئاتر فیزیکال در ایران پرسیدم، با اشاره به این‌که این نوع کار تئاتری را سال‌هاست دنبال می‌کند، بیان کرد: «اما متاسفانه ما در کرمان برای این نوع تئاتر و ایده هنوز هیچ زیرساخت آماده‌ای نداریم».
قلی‌پور تصریح کرد: «نه مدیریت آن را داریم، و نه هنرمندانش را؛ حتی در ده سال پیش اجراگرانش را هم نداشتیم»!
وی اضافه کرد: «با این‌‌حال، اکنون ما موفق شدیم این کار را انجام دهیم».
این مدرس دانشگاه در رشتۀ تئاتر، با اشاره به رواج گستردۀ کارهای کمدی سطح پایین در سینما گفت: «معتقدم جامعۀ فرهنگی و هنری ما عقب مانده است».
وی با تاکید افزود: «در سینما همه‌چیز را از دست دادیم و انگار ما نباید ژانر دیگری داشته باشیم»!
قلی‌پور اما در مورد تئاتر توضیح داد: «به دلیل گستردگی بیشتر و وجود هنرمندان زیاد در تهران و شهرستان‌ها، هنوز شکل‌های مختلف تئاتر به حیات خود ادامه می‌دهند، و این شکل هم در واقع نوعی دیگر از تئاتر است که کمتر اجرایی از آن را دیده‌ایم».
این نویسنده و کارگردان تئاتر در مورد سابقه و ریشه‌های این نوع تئاتر گفت: «از نظر تاریخی هم می‌توانیم بگوییم که در شوروی برای اولین‌بار پس از این‌که میرهولد از استانیسلاوسکی جدا شد به این سمت از شکل تئاتر می‌رویم، یعنی این تئاتر کاملا ریشۀ تاریخی دارد. پس از آن در خیلی از کشورهای دنیا روی آن مانور دادند و متفاوت‌اش کردند».
وی ادامه داد: «الان در آمریکا، انگلستان و به خصوص آلمان دارند تئاتر فیزیکال کار می‌کنند».
قلی‌پور تصریح کرد: «در آلمان این نوع بسیار قوی دنبال می‌شود، و ما به این گروه نزدیک‌تریم».
قلی‌پور با تاکید بر این‌که ده سال است این نوع کار و ایده را دنبال می‌کنم، بیان کرد: «من در این زمینه بیش از همه تحت تاثیر پینا باوش هستم. اولین بار با دیدن فیلمی مستند این ایدۀ پینا را یافتم. پینا الان دیگر در میان ما نیست، ولی گروهی از طرفداران او در آلمان هنوز دارند کار را دنبال می‌کنند».
وی ادامه داد: «پینا برای اولین بار در جهان بدن را دراماتیزه کرد و قبل از او هیچ کس این کار را نکرده بود».
بازیگر و مدرس تئاتر این را هم اضافه کرد: «کتابی ترجمه کرده‌ام که هنوز منتشر نشده است، اما وقتی منتشر شود بسیاری از ویژگی‌های این نوع کار را معرفی می‌کند».
کارگردان تياتر فیزیکال تاکاتسوبو با اشاره به این‌که در ایران هم این نوع تئاتر اجرا می‌شود گفت: «فکر می‌کنم حدود ده نفری هستیم که این شکل را دوست داریم، با هم رفیق و در ارتباطیم و تمایل به اجرای کارهای مشهور و مکتوب نمایشنامه‌نویسان را نداریم».
وی تصریح کرد: «تمایل و ترجیح ما این است که این شکل تئاتر را داشته باشیم».
قلی‌پور توضیح داد: «اگر بخواهم خیلی ساده بگویم یک سوپرمارکت را مثال می‌زنم. ما وقتی وارد یک سوپرمارکت می‌شویم دوست داریم همه‌چیز داشته باشد. در فرهنگ و هنر و حوزۀ تئاتر هم همین است، طالب این هستیم که جنس‌های متنوع موجود باشد».
وی ادامه داد: «در سینما هم همین‌طور است و ما با ژانرهای مختلفی سر و کار داریم. به هرحال سلیقه‌ها یک‌سان نیست و هرکسی نوعی از سینما را می‌پسندد، یکی اکشن دوست دارد و دیگری کمدی می‌پسندد و الی آخر...».
نظر خود را بنویسید