اسما پورزنگی‌آبادی
اگر تا پیش از این شهرداران با وقت‌کُشی و پاس‌کاری و برگزاری جلسات بی‌فایده و وعده‌های پرطمطراق بلندپروازانه، اتمام پروژۀ ساخت بهارستان هنرمندان کرمان را به تعویق می‌انداختند شهردار کنونی کرمان بهانۀ دیگری را رو کرده است. محسن تویسرکانی می‌گوید که به بهارستان سر زده و دیده کسانی آنجا دفن شده‌اند که هنرمند نبوده‌اند. او اگرچه به صراحت از برنامه‌ای که برای این پروژه که بیش از 15 سال نیمه‌تمام مانده چیزی نگفت، اما چند جمله اظهاراتی که در این‌باره داشت این شائبه را ایجاد کرد که شهرداری از اتمام این پروژه روی گردانده است. تویسرکانی وقتی از او پرسیدیم که چه برنامه‌ای برای بهارستان هنرمندان دارد؟ تاکید کرد که باید سازوکار درستی برای دفن افراد در این مکان باشد و افزود: حرمت امامزاده را متولی باید نگه دارد.
سیدمحمدعلی گلاب‌زاده ـ رئیس مرکز کرمان‌شناسی و مدیرعامل بهارستان هنرمندان که بیش از دو دهه است که به این در و آن در می‌زند تا این پروژه به پایان برسد، در گفت‌وگو با فردای‌کرمان خطاب به شهردار می‌گوید: «آقای شهردار ما هم با شما هم‌عقیده هستیم. ما هم دلمان از این اتفاق سوخت که افرادی که در زمینۀ فرهنگ و هنر شاخص نبودند در بهارستان دفن شدند. همان‌موقع که این افراد را دفن می‌کردند مقاله‌هایی در انتقاد از این اتفاقات نوشتم که موجود است. از روز اول بنا بر این بوده که اینجا فقط و فقط کسانی مثل استاد صنعتی یا استاد باستانی‌پاریزی دفن شوند که نام و نشان آن‌ها نقش و نگین تاریخ فرهنگ و هنر ماست. حالا اگر نتوانستیم این اصل را به‌طور کامل رعایت کنیم، شما بیایید راه تکرار این خطا را ببندید تا دیگر چنین اتفاقی نیفتد. بیایید کمک کنید دستورالعمل را محدودتر کنیم تا فقط چهره‌های شاخص در بهارستان دفن شوند».
وی می‌افزاید: «اشتباهاتی شده و چند نفری را آنجا دفن کردند که به نظر من هم وجاهت هنری لازم را ندارند. اما این را نمی‌توان مستمسکی قرار دارد که از این پس، هرکس دیگری را در این مکان دفن کنیم. به جای بدتر کردن اوضاع، بیایید بهترش کنید. خراب کردن که ساده است. بیایید آباد کنید».
به گزارش فردای‌کرمان، حدود 24 سال پیش بود که عده‌ای از هنرمندان و اهالی فرهنگ کرمان پیشنهاد ایجاد بهارستان هنرمندان در قبرستانِ موسوم به «سید حسین» در دامنۀ کوه‌های شرق و در حاشیۀ جنگل قائم را دادند. آن زمان تصمیم بر این شد که با اجرای طرحی شبیه حافظیۀ شیراز، اینجا به مکانی برای دفن هنرمندان برجسته و مشاهیر کرمان تبدیل شود.
چند سال پس از طرح این ایده، در زمان استانداری دهمرده و شهرداری ابوالقاسم سیف‌اللهی پروژه رسما کلنگ‌زنی شد ولی هنوز به پایان نرسیده است.
هم‌اکنون برخی از هنرمندان صاحب‌نام از جمله ارفع کرمانی، مهدی قهاری، محمدعلی مسعودی، هژبرابراهیمی و ... در این قبرستان دفن شده‌اند آن هم در شرایطی که فضای فیزیکی بهارستان بسیار نابسامان است به گونه‌ای که گلاب‌زاده می‌گوید: رویم نمی‌شود به برجستگان فرهنگ و هنر کرمان بگویم وصیت کنید اینجا دفن شوید!
او در گفت‌وگو با فردای‌کرمان دربارۀ آخرین وضعیت پروژه و پیگیری‌هایی که داشته است، توضیح می‌دهد: «یکی از رسالت‌هایی که همۀ دولت‌ها در دنیا برای خود قائل هستند این است که تا آنجا که ممکن است امورات متعدد اعم از تولیدی و اقتصادی و فرهنگی را به مردم بسپارند چرا که مردم در بسیاری از موارد موفق‌تر از دولت‌ها کارها را انجام داده‌اند. چند سالی در کشور ما هم این رویکرد شروع شده ولی متاسفانه به این دلیل که بسیاری از دولتمردان ما تعلق و دلبستگی به اشراف بر همۀ مسائل دارند چوب لای چرخ می‌گذارند و اجازه نمی‌دهند که رویکرد واگذاری امور به مردم به مرحلۀ اجرا دربیاید».
وی سپس با بیان اینکه هیچ کاری مردمی‌تر از بهارستان هنرمندان در کرمان نبوده است، ادامه می‌دهد: «حدود 20 سال پیش عده‌ای از فرهنگیان کرمان پیش از آنکه شهرداری و اداره ارشاد و اداره اوقاف و سایر تشکیلات فرهنگی به فکر باشند برای احداث بهارستان هنرمندان پیش‌قدم شدند».
وی می‌افزاید: «افرادی مانند مرحوم محمدی، مرحوم دکتر خرّمی، مرحوم استاد طیب و مرحوم مهندس سربیشه‌ای و کسان دیگری که بسیاری از آن‌ها فوت کرده‌اند دور هم جمع شدند و براساس توصیه‌ای که مرحوم ارفع توحیدی داشت قرار شد اینجا را به صورت مجموعه‌ای ارزشمند برای دفن هنرمندان مهیا کنیم تا هنرمندانی که در زمان حیات بهره و نصیبی از عنایات مختلف نمی‌برند لااقل پس از مرگ‌شان قبری در این بهارستان داشته باشند».
گلاب‌زاده اظهار می‌کند: «طی دو دهۀ گذشته افراد زیادی از این پروژه حمایت کردند از جمله آقای مرعشی چه زمانی که مسئولیت استانداری کرمان را داشتند و چه زمانی که نماینده مجلس بودند. دکتر معین‌زاده اولین طرح بهارستان را تهیه کردند. آقای مهندس جهانگرد بخش‌هایی از طرح را اجرا کردند. آقای دکتر دهمرده استاندار اسبق کلنگ پروژه را بر زمین زدند. آقای دکتر فدائی استاندار پیشین کمک‌های دیگری کردند، شهردارانی آمدند و کمک‌هایی کردند اما هنوز این پروژه به پایان نرسیده است».
وی ادامه می‌دهد: «در زمان شهرداری مهندس عالم‌زاده جلساتی برگزار شد و با دکتر ادیب که طرحی برای آن محدوده داشت هماهنگ شدیم. وعده دادند زحماتی که کشیده شده به بار می‌نشیند اما اتفاق خاصی نیفتاد».
معیارها نادیده گرفته نشود
وی با بیان اینکه 20 سال قبل برای ساخت بهارستان هنرمندان کمک‌های مردمی جمع‌آوری کردیم که هنوز 28 میلیون تومان از آن در یکی از حساب‌های بهارستان موجود است، می‌گوید: «از همان ابتدا بنا بر این شد که افراد شاخص در حوزه‌های فرهنگی و هنری باید در بهارستان به خاک سپرده شوند نه هرکس مثل بندۀ نوعی که در زندگی دو بیت شعر سروده‌ام و می‌گویم شاعرم؛ بلکه چهره‌های شاخص هنری و فرهنگی و کسانی مانند دکتر باستانی‌پاریزی که نام و نشان آن‌ها نقش و نگین تاریخ فرهنگ و هنر ماست باید در بهارستان دفن شوند».
وی می‌افزاید: «اما اشتباهاتی شده و چند نفری را آنجا دفن کردند که به نظر من هم وجاهت هنری لازم را ندارند حالا این را نمی‌توان مستمسکی قرار دارد که هرکس دیگری را در این مکان دفن کنیم».
مدیرعامل بهارستان هنرمندان کرمان می‌گوید: «نمی‌خواهم مشاغل را زیر سوال ببرم اما هنر و استاد هنر تعریف خاص خود را دارد و این واژه را دربارۀ هرکسی نمی‌توان به‌کار برد. همه هنرمند هستند ولی بین کسی که چهرۀ شاخص است با دیگر افراد فرق است. زمانی که دکتر زاهدی نمایندۀ شورای شهر بود، جلسه‌ای با موضوع بهارستان هنرمندان با ایشان داشتیم. می‌گفت وقتی می‌گوییم فرد برجسته، اگر ورزشکار است چنانچه مدال المپیک دارد در این بهارستان دفن شود».
وی تاکید می‌کند: «حالا که اشتباهاتی شده و افرادی که شاخص نیستند در بهارستان دفن شده‌اند باید دستورالعملی نوشته شود تا دیگر از این اشتباهات صورت نگیرد».
گلاب‌زاده در پاسخ به این پرسش که مگر در حال حاضر دستورالعملی برای دفن افراد در بهارستان هنرمندان وجود ندارد؟ اظهار می‌کند: «دستورالعمل وجود دارد ولی می‌گویند چون فلانی که مسئولیتی داشته اجازه داده فردی که معیارهای لازم را نداشته آنجا دفن شود، پس ما هم می‌توانیم از این دستورالعمل عدول کنیم. در حالی که این اشتباه است».
وی باری دیگر تاکید می‌کند: «صحبت ما این است خطاهایی شده، همان موقع بنده گفتم که این کارها را نکنید. باور کنید در مواردی بوده که فحش و بدنامی و گرفتاری برای خودمان درست کردیم ولی اجازه ندادیم کسانی که چهرۀ شاخص نیستند در اینجا دفن شوند».
وی اضافه می‌کند: «دستورالعملی داریم و تاکنون تا حد زیادی طبق آن انجام شده البته چند مورد هم بوده که موارد دستورالعمل رعایت نشده است».
گلاب‌زاده ادامه می‌دهد: «حالا دوستان به جای اینکه بگویند پروژه را تکمیل و کاری می‌کنیم که هرکس از خارج از کرمان به بهارستان هنرمندان آمد، مانند مقبره‌الشعرای تبریز چهرۀ پرفروغ هنرمندان کرمان را ببیند می‌گویند فلان کس که چهرۀ شاخص نیست را هم اینجا دفن کنیم».
شهرداری روی نگرداند
مدیرعامل بهارستان هنرمندان کرمان در بخش دیگری از اظهاراتش در پاسخ به فردای‌کرمان که آقای تویسرکانی در نشست خبری در پاسخ به ما گفت که کسانی در بهارستان دفن شدند که اصلا هنرمند نیستند. آیا شهرداری می‌خواهد پروژه را به این بهانه کنار بگذارد؟ اظهار می‌کند: «ما هم وقتی افرادی که معیارهای لازم را نداشتند در بهارستان دفن شدند دلمان سوخت اما حالا که این اتفاقات افتاده از مسئولان می‌خواهیم که راه خطا را ببندند نه اینکه اوضاع را بدتر کنند».
گلاب‌زاده در پاسخ به این پرسش که آیا شهرداری از این پروژه روی‌گردانی کرده است؟ می‌گوید: «به نظر می‌رسد این‌طور باشد اما من می‌گویم گناه کسانی که آمدند و به افرادی که شاخص نیستند مجوز دادند بر پیشانی تاریخ نوشته خواهد شد. شما بیایید کار را درست کنید تا از این به بعد این اشتباهات تکرار نشود».
وی می‌افزاید: «در حال حاضر بزرگانی مانند فواد کرمانی، ارفع کرمانی، شعله کرمانی، سعید نیاز کرمانی و بسیاری از دیگر چهره‌های شاخص را در بهارستان هنرمندان داریم. چند نفر هم شاخص نیستند. اگر از این به بعد راه را اصلاح کنیم، بهارستان هنرمندان می‌تواند به یک مکان آبرومند تبدیل شود».
گلاب‌زاده در پاسخ به این پرسش که آیا تاکنون با شهردار کرمان در خصوص بهارستان هنرمندان جلسه داشته‌اید؟ اظهار می‌کند: «بنده درخواست دادم، پیام دادم و با دفتر ایشان هم صحبت کردم تا جلسه‌ای داشته باشیم هنوز وقتی را لحاظ نکرده‌اند».
راه نفوذ بسته شود
وی در پاسخ به این پرسش که مسئول اصلاح دستورالعمل تدفین در بهارستان هنرمندان کیست؟ شهرداری؟ اداره ارشاد؟ استانداری؟ هنرمندان؟ چه کسی باید آن را اصلاح کند؟ می‌گوید: «قبلا با آقای محمدی معاون فرهنگی ارشاد و برخی مدیران شهرداری و چهره‌های فرهنگی دستورالعملی را تهیه کردیم که به اندازۀ کافی تکلیف را مشخص کرده ولی گاهی هجمه‌هایی از سوی برخی افراد صورت می‌گیرد و دوستان کوتاه می‌آیند و مجوز دفن می‌دهند».
وی ادامه می‌دهد: «من می‌گویم بیایید کاری بکنیم که راه این قضیه بسته شود».
گلاب‌زاده اظهار می‌کند: «کسانی از شهرداری و اداره ارشاد و هنرمندان دور هم بنشینند و دستورالعمل متقنی بنویسند که راه هرگونه نفوذ بسته شود و بعد هم هزینه کنند تا بهارستان هنرمندان از این وضعیت اسفبار نجات پیدا کند».
وی بیان می‌کند: «وضع بهارستان آن‌قدر نابسامان است که رویمان نمی‌شود بگوییم اینجا بهارستان هرمندان و مقبرۀ کسانی است که یک عمر جان‌شان را در راه هنر و فرهنگ این سرزمین گذاشته‌اند». / الف
نظر خود را بنویسید