اسما پورزنگی‌آبادی
پس از آنکه شهردار کرمان اعلام کرد قرارگاه خاتم برای میدان بیرمآباد طرحی را آماده کرده، آن هم در شرایطی که هنوز طرح جامع ترافیک شهر نهایی نشده است، نگرانی‌ها از تکرار اشتباهات گذشته، این‌بار در این نقطۀ مهم از شهر کرمان زنده شد. برخی از متخصصان، میدان بیرمآباد را از نقاط یگانه‌ای می‌دانند که در سرمایه‌های هر شهری به راحتی نمی‌توان آن را یافت.
علیرضا حکاک‌زاده، کارشناس ترافیک و دبیر سابق شورای ترافیک استان کرمان از نخستین کسانی است که پس از شنیدن اظهارنظر شهردار، نسبت به این تصمیم و رویکرد واکنش نشان داد. وی در این‌باره چند نکته را متذکر شد و تصریح کرد که این میدان نیاز به ساخت تقاطع غیرهمسطح ندارد.
وی در گفت‌وگو با فردای‌کرمان اظهار کرد: «همزمان با انجام مطالعات طرح جامع شهرسازی و مطالعات جامع حمل‌ونقل و ترافیک، شهردار کرمان بدون آنکه منتظر نتایج مطالعات و خروجی آن‌ها بماند، با نگاهی نقطه‌نگر به مسائل ترافیکی، حل مشکلات را در احداث تقاطع غیرهمسطح می‌بیند!».
وی افزود: «متاسفانه نگاه نقطه‌نگر به مسائل و تنگناهای ترافیکی به‌جای دیدگاه سیستمی و کلان‌نگر همچنان در مدیریت‌های شهری باقی است و تغییری در این رویکرد مشاهده نمی‌شود».
وی با تاکید بر اینکه راه‌حل معضل یک نقطۀ پر ترافیک، تنها آزادسازی و روان‌سازی آن نقطه (مثلا با احداث پل یا زیرگذر) نیست، اظهار کرد: «با چنین اقداماتی، ترافیک رها شده از آن نقطه، در گرۀ بعدی فشرده‌تر شده و گره پیچیده‌تری به‌وجود خواهد آورد و باید دوباره فکری به حال گره جدید کرد؛ مثلا احداث یک پل دیگر در آن نقطه!».
وی با طرح این سوال که تا چه زمانی می‌توان زنجیره‌وار زیرگذر و روگذر در شهر احداث کرد؟ ادامه داد: «مشکل ترافیک شهر کرمان منحصر به سه‌راهی سیلو، میدان بیرمآباد و یا چهارراه نیکزاد نیست! مشکل تقریبا در تمام خیابان‌ها، تقاطع‌ها و میادین شهر به‌ویژه در ساعات اوج وجود دارد و حاکی از بی‌برنامگی در مقولۀ دیگری به‌نام حمل‌ونقل شهری است».
حکاک‌زاده گفت: «تقاضای سفر مقوله‌ای است که باید با عرضۀ امکانات و تسهیلات سفر با بهینه‌ترین شکل به آن پاسخ داد و این پاسخ از دل مطالعات جامع حمل‌ونقل بیرون می‌آید ولاغیر».
این کارشناس ترافیک تاکید کرد: «اجرای پروژه‌های نقطه‌ای، پاسخ مطلوبی به تقاضای سفر و نیاز شهروندان به جابه‌جایی از هر نقطه به نقطۀ دیگر شهر نخواهد داد و تنها اثرش صرف هزینه‌های هنگفت و انتقال مشکل به نقطه‌های همجوار خواهد بود».
وی سپس گفت: «میدان بیرمآباد در طرح جامع سابق به همین صورت تصویب شده و با توجه به ابعاد میدان (شعاع جزیرۀ دایره‌ای مرکزی، عرض سواری اصلی پیرامون جزیرۀ مرکزی، فاصلۀ نقاط همگرایی و واگرایی و طول مقاطع تغییر خطوط و همچنین طرح هندسی جزایر هدایت‌کنندۀ میانی واقع در آستانه‌های ورودی میدان) وظیفۀ خود را به‌عنوان یک میدان بزرگ ورودی به شهر به درستی ایفا می‌کند».
دبیر سابق شورای ترافیک استان توضیح داد: «ایجاد چنین میدان‌هایی که ترافیک برون‌شهری را آرام‌سازی و به درون‌شهری تبدیل می‌کنند یک رویکرد جهانی است و در بسیاری از کشورهای پیشرفته اجرا می‌شود. از جمله می‌توان به میدان لاروچ در ورودی شهر پاریس (فرانسه) اشاره کرد که محل تلاقی جاده‌های برون‌شهری و شبکه خیابانی پاریس است. میدان چینگ لونگ در یکی از ورودی‌های شهر پکن (چین) نیز محل تلاقی جاده‌های برون‌شهری و شبکۀ حمل‌ونقل داخلی پکن است. میدان ترافالگار لندن (انگلستان) هم یک نمونۀ کلاسیک از میادین ورودی شهری، منتها در مرکز لندن است که جاده‌های اصلی برون‌شهری به آن متصل شده است. همچنین میدان تایمزاسکوئر نیویورک (آمریکا) یکی از معروف‌ترین میدان‌های ورودی شهری در جهان است که جاده‌های برون‌شهری به آن منتهی می‌شوند».
حکاک‌زاده ادامه داد: «در ایران نیز در کلانشهرها میدان‌هایی با ابعاد بزرگ با نقش ویژۀ تبدیل ترافیک پرسرعت برون‌شهری به ترافیک آرام‌سازی‌شدۀ درون‌شهری، طراحی و ساخته شده است که از جمله آن می‌توان به میدان بزرگ آزادی تهران، میدان شهید باکری مشهد، میدان سرداران تبریز، میدان کاشان اصفهان و میدان دروازه قرآن شیراز اشاره کرد».
وی افزود: «این میدان‌ها با طراحی هویت‌بخش و استفاده از المان‌های سنتی و مدرن و تلفیق با فضای سبز روح‌پرور، آبنماهای زیبا و نورپردازی‌های چشم‌نواز، از موفق‌ترین نمونه‌های میادین ورودی و نمادهای ورودی شهرها شناخته می‌شوند».
وی یادآور شد: «در این میدان‌ها، علاوه تسهیلات رفاهی برای مسافران ورودی، امکانات برگزاری رویدادهای فرهنگی و مناسبت‌های مذهبی و تعاملات اجتماعی شهروندان نیز فراهم شده و آن‌ها را به یک فضای زنده و فعال شهری تبدیل کرده است».
حکاک‌زاده با تاکید بر نقش میدان بیرمآباد در آرام‌سازی ترافیک برون‌شهری به درون‌شهری اظهار کرد: «در کنار این نقش، قرارگیری بخشی از کوه‌های صاحب‌الزمان و باغ تاریخی بیرمآباد با قدمت 400 ساله در دامنۀ آن، چشم‌انداز زیبایی از دید ناظرانی که از غرب میدان وارد آن می‌شوند خلق کرده است».
وی ادامه داد: «تنها مشکل هندسی میدان، خروجی آن به طرف سرآسیاب است که فاصلۀ کمی با ورودی جادۀ ماهان دارد که با توجه به عرض زیاد سواره‌رو، موجب تداخلات پی‌درپی و حرکات ضربدری متراکم درآن ناحیه می‌شود».
وی تصریح کرد: «این مشکل با جابه‌جایی دهانۀ خروجی سرآسیاب و اصلاح هندسی آن قابل حل و رفع است».
حکاک‌زاده خاطرنشان کرد: «به‌جز این، سایر مشکلات میدان بیرمآباد از جمله توقفات غیرمجاز مسافربرهای کرایه و شخصی، وجود کیوسک‌ها و مغازه‌های نابسامان، نورپردازی نامناسب در خروجی میدان به سمت ماهان نیاز به راه‌حل‌های مدیریتی و طرح‌های ساماندهی دارد».
وی همچنین گفت: «در حال حاضر به‌دلیل عدم نماسازی و بدنه‌سازی و کف‌سازی و همچنین وجود فضاهای مُرده چهره‌ای نامناسب در یکی از مهم‌ترین ورودی‌های شهر کرمان ایجاد شده است».
این کارشناس ترافیک تصریح کرد: «شاید چالش‌های مربوط به مدیریت یکپارچۀ ترافیک و نگهداری مستمر تجهیزات و زیرساخت‌ها و مبلمان شهری میدان‌های بزرگ است که شهرداری را به سمت غیرهمسطح‌سازی سوق داده باشد!».
به گزارش خبرنگار فردای‌کرمان، احداث تقاطعی غیرهمسطح شبیه پل شهدای خلبان، این‌بار در میدان بیرمآباد اولین‌بار به‌طور رسمی از سوی محسن تویسرکانی ـ شهردار کرمان در روز شنبه 20 مردادماه اعلام شد.
او گفت که در جلسه‌ای با استاندار و رئیس موسسه شهید رجایی قرارگاه خاتم‌الانبیاء که مجری پل شهدای خلبان است تصمیم گرفتند تا قرارگاه طرحی برای این میدان ارائه کند. او با اذعان به اینکه این میدان در بودجۀ امسال دیده نشده و طرح جامع ترافیک نیز هنوز در حال مطالعه است، افزود: «با این حال، در آن جلسه مصوب کردیم که مطالعات شروع شود. استاندار هم گفتند برای تامین اعتبار آن می‌توانیم از ظرفیت‌های استان کمک بگیریم».
بنا به گفتۀ تویسرکانی حدود سه هفته پیش، از سوی قرارگاه اعلام شده که طرح برای میدان آماده کرده‌اند.
دو روز پس از این اظهارنظر شهردار، رئیس کمیسیون عمران شورای شهر کرمان در پاسخ به فردای‌کرمان گفت: «شهردار محترم هنوز جزییاتی از این موضوع را با شورای شهر مطرح نکرده است. شاید کلیاتی بیان شده ولی اینکه پیمانکار که باشد مصوبۀ شورای شهر ندارد».
منصور ایرانمنش افزود: «قرارگاه خاتم پروژه‌های قبلی را تقریبا تمام کرده و فقط پل شهدای خلبان باقی مانده است. ادامۀ کار قرارگاه باید در شورا مطرح شود و اعضای شورا موافقت یا مخالفت خود را اعلام کنند».
وی در عین حال بیان کرد: «میدان بیرمآباد یکی از اولویت‌های شهر است و به نظر می‌رسد در طرح جامع ترافیک تقاطع غیرهمسطح در این نقطه تایید شود ولی هنوز چیزی قطعی نیست».
مردم کرمان در شهری با وسعت بیش از 13 هزار هکتار و جمعیتی که بین 700 تا 800 هزار نفر اعلام می‌شود، با مشکل ترافیک مواجه هستند و مدیریت شهر آن‌قدر از حل این مشکل عقب مانده که برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند تا پنج سال دیگر، ترافیک، از وضعیت بحرانی فعلی به وخامت خواهد رسید.
دلایل متعددی برای این ترافیک که حالا می‌توان آن را نوع عجیب و غریب! معرفی کرد وجود دارد.
برای گره‌گشایی از این مشکل دو رویکرد جاری بوده است. یکی انفعال و دیگری تصمیمات شتاب‌زدۀ اشتباه!
طی یک دهۀ گذشته، بودجه‌های زیادی از این شهر صرف ساخت روگذر و زیرگذر شده است. زیرگذر آزادی یکی از نمونه‌های بارز مداخلات ترافیکی شکست‌خورده به حساب می‌آید. روگذر باغ‌ملی ترافیک را به این سو و آن سو منتقل کرده، روگذر امیرکبیر هم.
با این وجود، در تازه‌ترین اقدام، ساخت روگذر در سه‌راهی شرف‌آباد نیز چند ماه پیش شروع شد. در حال حاضر، اعتبار زیادی از شهر برای تکمیل روگذر شهدای خلبان در بلوار هوانیروز صرف می‌شود و حالا نگاه مدافعان غیرهمسطح‌سازی به سمت میدان بیرمآباد جلب شده است.
حدود دو سال پیش بود که طرحی با عنوان اصلاح هندسی در این میدان اجرا شد که با مخالفت گستردۀ مردم مدت کوتاهی پس از اجرا، متوقف شد.
اکنون، شهردار کرمان ساخت یک تقاطع غیرهمسطح در این میدان را دنبال می‌کند. میدانی که دکتر نیما جهان‌بین ـ عضو هیات علمی دانشگاه و رئیس هیات مدیره انجمن معماران کرمان پیش از این در گفت‌وگو با فردای‌کرمان در وصف آن گفته است: «اینجا جزو نقاط یگانه‌ای است که در سرمایه‌های هر شهری به راحتی نمی‌توان آن را یافت و ما از این سرمایۀ شهری بحران ساخته‌ایم؛ در حالی که می‌شد به گره‌ای بسیار ارزشمند و به عنوان یک ورودی برای شهر تبدیل شود. در این محدوده، از یک سو منظر طبیعی مطابق با هویت تاریخی شهر، یعنی درختان کاج و سرو زیبا و کوه‌های پیرامون و از سویی دیگر، بنای تاریخی باغ صفوی و تخت درگاه قلی‌بیگ ما را با یک نقطۀ یگانه شهری مواجه می‌کند و در چنین نقاطی، برخوردها باید بسیار حساس‌تر و محتاطانه‌تر باشد». باید ببینیم شورای ششم و شهردار منتخب این شورا با این سرمایۀ شهر کرمان چگونه رفتار می‌کنند.
نظر خود را بنویسید