اسما پورزنگی‌آبادی
خبرهای تلخ حملۀ سگ‌های بلاصاحب به شهروندان به‌خصوص کودکان تمامی ندارد. دوازدهم خردادماه بود که «حسین» کوچولو، ساکن روستایی در همدان، برای بازی از خانه‌شان بیرون رفت و دیگر کسی او را ندید چرا که سگ‌ها او را کشتند.
«امیرحسین» اهل شهر دزفول یکی دیگر از قربانیان سگ‌های ولگرد است. او در حالی که در کوچه ایستاده و یک تکه نان در دستش بود، ناگهان مورد حملۀ سگی ولگرد قرار گرفت و به‌شدت زخمی شد. چند روز بعد معلوم شد مبتلا به بیماری هاری شده است.
«ضحا» اهل شهرستان نکا نیز این حادثۀ تلخ را تجربه کرده است. او عصر پنجم خردادماه برای برداشتن چیزی از داخل ماشین پدرش به کوچه رفت و مورد حملۀ سگ‌ها قرار گرفت و به‌شدت مجروح شد.
این‌ها تنها چند مورد از حوادث دلخراشی است که طی ماه‌های اخیر در کشور رخ داده است. بنا به اعلام وزارت بهداشت، از ابتدای امسال تاکنون چهار مورد مرگ ناشی از بیماری هاری در کشور رخ داده که یک مورد آن مربوط به استان کرمان است.
دکتر سعید صحبتی ـ مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان در گفت‌وگو با «استقامت» با اذعان به اینکه حیوان‌گزیدگی و بیماری هاری از معضلات جدی نظام سلامت شده و در سال‌های اخیر این مشکل وضعیت حادتری پیدا کرده است، می‌گوید: «متاسفانه در سال‌های اخیر، آمار حیوان‌گزیدگی با یک روند صعودی، سالانه در حال افزایش است. در سال گذشته بیش از 300 هزار مورد حیوان‌گزیدگی در کشور اتفاق افتاد که نسبت به سال‌های قبل از آن، بالاترین رکورد بود».
وی می‌افزاید: «کرمان از لحاظ تعداد موارد حیوان‌گزیدگی استان ششم کشور است و تنها در سال گذشته 16 هزار مورد حیوان‌گزیدگی در استان داشتیم».
وی تصریح می‌کند: «اعداد و آمار و ارقام مربوط به این معضل بسیار بزرگ و نشان‌دهندۀ این هستند که از این لحاظ وضعیت بغرنجی پیدا کرده‌ایم».
تبعات گستردۀ حیوان‌گزیدگی
وی در خصوص تبعات ناشی از حیوان‌گزیدگی اظهار می‌کند: «مهم‌ترین آن، بیماری هاری است که هیچ درمانی برای آن وجود ندارد و سرنوشت همۀ مبتلایان به هاری مرگ است».
وی توضیح میدهد: «متاسفانه در سال‌های اخیر موارد ابتلا به هاری روند افزایشی داشته است. از ابتدای امسال و تنها طی کم‌تر از سه ماه، چهار مورد مرگ هاری در کشور داشته‌ایم که یک مورد آن هم مربوط به استان کرمان و در حوزۀ شهرستان بم بوده است. سال گذشته هم در استان چند مورد ابتلا به هاری داشتیم».
وی با بیان اینکه از دیگر تبعات حیوان‌گزیدگی می‌توان به سالک و کیست هیداتیک که یک بیماری انگلی است اشاره کرد، اظهار می‌کند: «حملۀ حیوانات ولگرد به افراد، علاوه بر تروماها و صدمات جسمی‌ای که ایجاد می‌کند، آسیب‌های روحی نیز به‌دنبال دارد و افراد در جریان این حوادث، استرس‌های شدید روحی را تجربه می‌کنند؛ تصور کنید در جریان حملۀ سگ‌های ولگرد، یک کودک خردسال چه شوک عصبی و استرس شدیدی را تحمل می‌کند که اثرات آن تا سال‌ها نیز باقی می‌ماند».
مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان اضافه می‌کند: «علاوه بر صدمات جسمی و تاثیرات منفی بر سلامت روان جامعه، از جنبۀ زیبایی‌شناسی شهرها نیز حضور جمعیت بالای سگ‌های بلاصاحب به‌عنوان یک معضل مطرح است».
ساماندهیِ ناتمام
به گزارش استقامت، اوایل دهۀ 90 بود که شهرداریها سلاح‌های سگ‌کُشی را بر زمین گذاشته و به ساماندهی این حیوانات روی آوردند. مطابق دستورالعملی که از سوی وزارت کشور ابلاغ شد، پروسۀ ساماندهی، از جمع‌آوری و انتقال حیوانات به پناهگاه شروع می‌شود و با عقیم‌سازی و غذارسانی و یا رهاسازی در یک مکان مناسب ادامه پیدا می‌کند.
دکتر صحبتی در پاسخ به این پرسش استقامت که به نظر می‌رسد ساماندهی سگ‌های بلاصاحب در کرمان با شکست مواجه شده است. آیا این گزاره را تایید می‌کنید؟ توضیح میدهد: «براساس آخرین دستورالعمل ساماندهی حیوانات بلاصاحب که از سوی وزارت کشور به سازمان‌ها و ارگان‌های مسئول ابلاغ شده، شرح وظایف همۀ دستگاه‌ها مشخص شده است. وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، سازمان‌های دامپزشکی و محیط‌زیست و همچنین شوراها و شهرداریها وظایفی در این زمینه دارند اما عمدۀ وظایف و اقداماتی که باید انجام شود برعهدۀ شهرداری‌هاست».
وی می‌افزاید: «سازمان‌های دیگر هم وظایفی برعهده دارند ولی عمدۀ کار بر عهدۀ شهرداریها است». وی تصریح می‌کند: «اما شهرداریها آن‌طور که باید و شاید، توفیقی در پیشبرد برنامه‌ها و رسیدن به اهداف مدنظر نداشته‌اند».
وی با بیان اینکه در جلسات متعدد شورای سلامت استان به موضوع حیوان‌گزیدگی و حیوانات بلاصاحب پرداخته شده است، ادامه میدهد: «شهرداریها مسائلی مانند کمبود بودجه و اعتبارات و نیروی انسانی و نبودن پناهگاه‌هایی برای ساماندهی سگ‌های بلاصاحب را مطرح می‌کنند».
وی اظهار می‌کند: «این مشکلات باید با پیگیری‌های متعدد و تامین اعتبارات لازم برطرف شود».
مدیر گروه مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم‌پزشکی کرمان خاطرنشان می‌کند: «به نظرم نیاز است نظارت قوی از طرف نهادهای نظارتی نیز صورت گیرد تا سازمان‌ها به وظایف خود به‌خوبی عمل کنند و اگر هم در زمینه‌ای، کوتاهی و تخطی صورت می‌گیرد با آن برخورد قانونی شود».
هزینۀ سنگین حیوان‌گزیدگی
صحبتی در ادامه، با اشاره به وظایف دانشگاه علوم‌پزشکی در این خصوص می‌گوید: «یکی از وظایف مهم دانشگاه علوم‌پزشکی این است که دربارۀ تمام مواردی که دچارحیوان‌گزیدگی می‌شوند؛ چه توسط سگ‌های ولگرد یا صاحب‌دار و یا سایر حیوانات، باید واکسیناسیون کامل هاری، مراحل شست‌وشوی زخم و در صورت نیاز، تجویز سرم ضدهاری را انجام دهد».
وی با بیان اینکه هزینۀ سرم و واکسن و خدمات پزشکی در هر موردِ حیوان‌گزیدگی، حدود هشت میلیون تومان است که کاملا به‌صورت رایگان ارائه می‌شود، ادامه میدهد: «خوشبختانه به همۀ مراجعان خدمات لازم را ارائه کرده‌ایم ولی لازم است برای کاهش موارد حیوان‌گزیدگی اقدامات لازم صورت بگیرد». وی اضافه می‌کند: «دستگاه‌های متعدد در این زمینه وظایفی دارند که انتظار می‌رود وظایف قانونی خود را به‌خوبی انجام دهند».
چند توصیه به شهروندان
به گزارش استقامت، در پی افزایش جمعیت سگ‌های بلاصاحب، برخی از شهروندان غذارسانی به این حیوانات را در مکان‌هایی که بیش‌تر حضور دارند انجام می‌دهند.
دربارۀ خوب یا بد بودن این اقدام اظهارنظرات متفاوتی وجود دارد. دکتر صحبتی در این‌باره در پاسخ به استقامت می‌گوید: «غذارسانی به این شیوه آن هم در سطح کوچه‌ها و خیابان‌ها، کاملا غیرعلمی و غیربهداشتی است و به تجمع حیوانات در شهر و تکثیر و زاد و ولد بی‌رویۀ آن‌ها دامن می‌زند».
وی می‌افزاید: «اگر کسی قصد دارد در این زمینه اقدامی انجام دهد پیشنهاد ما این است که در قالب کمک‌رسانی به پناهگاه‌ها و مراکز نگهداری حیوانات و در هماهنگی با شهرداری غذارسانی را انجام دهد».
وی تاکید می‌کند: «اینکه غذا را در کوچه و خیابان به حیوانات برسانیم رفتاری کاملا غیربهداشتی است».
صحبتی همچنین نقش دیگری برای شهروندان قائل است و آن اینکه «نحوۀ برخورد با یک حیوان بلاصاحب را بدانند و رفتارهایی که باعث پرخاشگری یا حملۀ حیوان می‌شود را بشناسند و از آن اجتناب کنند».
وی با بیان اینکه تقریبا یک‌سوم موارد حیوان‌گزیدگی در دانش‌آموزان به‌ویژه پسرها اتفاق می‌افتد، اظهار می‌کند: «با ارائۀ آموزش‌های لازم به دانش‌آموزان، می‌توان آمار و شیوع حیوان‌گزیدگی را کاهش داد از جمله اینکه از نزدیک شدن و بازی کردن با حیوانات بلاصاحب خودداری کنند، به‌خصوص وقتی حیوان در حال غذاخوردن است به آن نزدیک نشوند یا وقتی بچه‌های حیوان در کنارش هستند به آن نزدیک نشوند».
کارزاری برای ساماندهی
به گزارش استقامت، خسارات حضور سگ‌ها در شهرها و روستاها چنان نگران‌کننده شده که اخیرا کارزاری با عنوان «درخواست تدوین قانون و اجرای برنامۀ جامع مدیریت سگ‌های ولگرد» در شبکه‌های اجتماعی به‌راه افتاده است. در متن این کارزار با اشاره به «روند روبه رشد جمعیت سگ‌های ولگرد در کشور و عدم نظارت و مدیریت کلان بر آن» اعلام شده است: «نسبت جمعیت سگ‌های ولگرد به کل جمعیت سگ‌ها در کشور بر اساس آمارهای تخمینی ۴۷.۶ درصد بوده و در بین سایر کشورها، ایران جزو کشورهایی است که سگ‌های ولگرد، جمعیت بالایی را به خود اختصاص می‌دهند». در بخش دیگری از این متن آمده است: «افزایش جمعیت سگ‌ها در قالب نگهداری به‌عنوان حیوان همراه و حیوان خانگی، استفاده به‌عنوان نگهبانی در املاک و گله‌های دام، در کنار عدم نظارت دقیق بر مسائل بهداشتی و مدیریتی این حیوانات و تولیدمثل بی‌رویه و بی‌ضابطه و بی‌مسئولیتی صاحبان سگ‌ها در رهاسازی و مدیریت آن‌ها موجب گسترش بی‌رویه جمعیت سگ‌های ولگرد در اکثر مناطق روستایی و حومه شهرها شده است».
در ادامه، با اشاره به مخاطرات متعددی که این جمعیت حیوانات به‌دنبال دارد، پیشنهاداتی از جمله تدوین یک قانون علمی و عملی برای مدیریت حیوانات خانگی، جمع‌آوری حداکثری سگ‌های ولگرد، واگذاری و معدوم‌سازی مواردی که تحت سرپرستی قرار نمی‌گیرند مطرح شده است.
نظر خود را بنویسید