گروه جامعه ـ اغراق نیست اگر بگوییم سیارۀ زمین بیش از هر زمان دیگری به کمک درختان نیاز دارد. گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی که در پی افزایش گازهای گلخانه‌ای در جوّ زمین ایجاد شده است، پیامدهایی از جمله کم‌بارشی، بارش‌های نامنظم و فراهم شدن شرایط برای رخدادهای اقلیمی شدید همچون طوفان و سیلاب را به‌دنبال داشته و باعث بروز چالش‌های بسیاری برای اکوسیستم زمین شده است.
کشوری چون ایران که بسیاری از مناطق آن طی دهه‌های گذشته سال‌های زیادی را با کم‌بارشی و خشکسالی پشت سر گذاشته‌اند اکنون با محیط زیست بسیار شکننده و آسیب‌دیدۀ خود با چالش‌های ناشی از تغییر اقلیم دست و پنجه نرم می‌کند.
کم‌بارشی و خشکسالی در کنار وقوع سیلاب‌های شدید، پدیده‌ای است که استان کرمان طی سالیان اخیر بیش از همیشه آن را تجربه کرده که یکی از عوامل موثر در آن را همین تغییر اقلیم می‌دانند.
با وجود این، حتی در نبود بارش‌های کافی، تقاضای فزایندۀ انسان برای برداشت از منابع آبی و سایر منابع‌طبیعی همچنان وجود دارد. بشر می‌تواند با تکنولوژی‌ای که مدام هم در حال گسترش است، آب موردنیاز خود را از هرجای زمین که شده بیرون بکشد؛ تا هر زمان که شیرۀ جان زمین را کامل بمکد! اما درختان چنین امکانی ندارند، پس می‌خشکند و فرو می‌ریزند. این اما همۀ ماجرا نیست. قطع و نابودی درختان با اهداف تجاری، کشاورزی و شهرسازی نیز از سوی انسان‌ها در حال انجام است و روند بیابان‌زایی را آن‌چنان تشدید کرده که بنا به آمارهای رسمی سازمان منابع‌طبیعی، سالانه یک میلیون هکتار از اراضی ایران بیابان می‌شود.
در چنین شرایطی است که کاشت درخت به‌عنوان یک راهکار موثر مورد تاکید است.
کرۀ زمین در ابتدا حدود شش تریلیون درخت داشته است، اما انسان‌ها نیمی از آن را قطع کرده‌اند. با تعداد درختی که باقی مانده و با روند کنونی تخریب جنگل‌ها و کاهش منابع آبی و بارش‌ها و تخریب خاک این هشدار داده می‌شود که در دهه‌های آینده شاید دیگر هیچ درختی بر روی زمین باقی نماند! نه‌تنها زندگی انسان‌ها بدون درخت امکان‌پذیر نیست که هر درخت نیز خود به‌تنهایی یک اکوسیستم است و با نابودی آن بسیاری از حشرات و پرندگان و حیوانات و گیاهان دیگر نیز از بین می‌روند.
در یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ دانشمندان نشان دادند که موثرترین راه برای مبارزه با گرمایش زمین به‌عنوان جدی‌ترین خطری که حیات همۀ ما را بر روی کره زمین تهدید می‌کند کاشت یک تریلیون درخت است. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که طی دهه‌های آینده، درختان جدید می‌توانند نزدیک به ۸۳۰ میلیارد تن دی‌اکسیدکربن جذب کنند و این تقریبا به اندازۀ آلودگی کربنی است که انسان در ۲۵ سال گذشته در اتمسفر منتشر کرده است.
در چنین شرایطی است که برنامه‌ای جهانی برای کاشت هزار میلیارد (یک تریلیون) اصله درخت تا سال 2030 در دستور کار بسیاری از کشورها قرار گرفته است.
به گزارش عصر ایران، در قالب این طرح چینی‌ها تعهد داده‌اند 70 میلیارد اصله درخت بکارند، آمریکا وعده داده 100 میلیارد درخت خواهد کاشت و عربستان سعودی قصد دارد 10 میلیارد اصله در داخل و 40 میلیارد نیز در خارج از این کشور بکارد.
کشور ایران نیز در قالب این طرح متعهد شده یک میلیارد اصله درخت را غرس کند.
بنا به اعلام سازمان منابع‌طبیعی و آبخیزداری کشور، این تعداد درخت باید طی چهار سال کاشته بشود. این طرح در مناطق گوناگون ایران از سال جاری آغاز شده و طی چهار سال باید ادامه پیدا کند؛ یعنی هر سال 250 میلیون درخت جدید در خاک کشور ما باید کاشته شود.
در تازه‌ترین گزارش از این طرح، روز سه‌شنبه 15 اسفندماه سید هاشم موسوی‌نژاد ـ رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع‌طبیعی کشور در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرد: «تاکنون بالغ بر ۳۰ میلیون نهال‌کاری و بذرکاری در قالب این طرح در مناطق گوناگون کشور انجام شده است».
اما اجرای این طرح با چالش‌هایی همراه است. وی در این‌باره اظهار کرد: «تعلل‌هایی برای اجرای طرح یک میلیارد اصله نهال صورت گرفته است. وظایف و آیین‌نامه‌های اجرایی چندان شفاف نیست و فرایند تزریق اعتبارات نیز به‌کندی پیش می‌رود».
وی افزود: «سالانه ۴۵۰۰ میلیارد تومان برای اجرای طرح کاشت یک میلیارد درخت نیاز داریم. تاکنون هشت درصد آن که بالغ بر ۳۷۵ میلیارد تومان می‌شود اعتبار در نظر گرفته شده که هنوز تخصیص نیافته است؛ این در حالی است که برای کاشت و نگهداری و تامین آب مورد نیاز نهال‌ها به بودجه نیاز داریم و تا سه سال باید از نهال‌های کاشته شده مراقبت کنیم».
سهم استان کرمان از این یک میلیارد درخت، ۲۲ میلیون اصله است. یعنی سالانه حدود پنج میلیون و 500 هزار درخت! سهم مناطق جنوبی استان از این 22 میلیون اصله پنج میلیون درخت است. اما با کدام آب و کدام پول؟
استاندار کرمان اما از نتایج این طرح رضایت دارد. محمدمهدی فداکار روز سه‌شنبه 15 اسفندماه در آیین روز درختکاری که در محل کارخانۀ سیمان ممتازان و برای غرس هشت هزار نهال برگزار شد اعلام کرد: «استان کرمان در طرح مردمی کاشت یک میلیارد درخت از میزانی که تعهد داده جلوتر است».
به گزارش روابط عمومی استانداری کرمان، علیرضا ابوالحسنی ـ مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمان نیز در این مراسم اظهار کرد: «تعهد شمال استان در این طرح تولید سالانه ۵.۵ میلیون نهال است که در سال اول از این تعهد جلوتر رفتیم و بیش از پنج میلیون و ۸۰۰ هزار اصله نهال تولید شده است».
در حالی کاشت درخت به‌عنوان یک برنامۀ مهم در استان کرمان دنبال می‌شود که بیابان‌ها نیز در حال گسترش بوده و فرسایش خاک بالاست.
بنا به اعلام مدیرکل منابع طبیعی استان کرمان 20 درصد از بیابان‌های کشور در استان کرمان قرار دارند. در شمال استان حدود 6.9 میلیون هکتار از عرصه‌ها تعریف بیابان را دارد و هر ساله نیز این عدد در حال افزایش است.
در همین حال و علاوه بر سرعت گرفتن روند بیابان‌زایی، روند قطع و تخریب درختان در شهرها نیز افزایشی است. طی سال‌های اخیر تعداد زیادی از درختان در شهر کرمان و بسیاری دیگر از شهرها از بین رفته‌اند. این در حالی است که برخی شهرهای دنیا کاشت درخت را بیش از همیشه مورد توجه قرار داده‌اند. به‌عنوان مثال، مقامات شهر پاریس برای تبدیل یک منطقۀ پرترافیک به فضایی پر از درخت تا پایان بهار سال جدید، ۴۷۰ اصله درخت از جمله بلوط، زبان گنجشک، افرا و گیلاس وحشی را خواهند کاشت. شهرداری پاریس اعلام کرده است که تا تابستان سال ۲۰۲۳ میلادی ۶۳ هزار و ۵۰۰ درخت کاشته است.
سرانۀ فضای‌سبز در شهر کرمان باید 15 متر باشد اما 11.2 متر است. مدیرعامل سازمان فضای سبز شهرداری کرمان هشدار داده که اگر آب کافی و با کیفیت نباشد همین فضای‌سبز فعلی شهر نیز تا پنج سال دیگر از بین خواهد رفت.
به طور کلی، کاشت درخت به‌عنوان یک عملیات مهم برای حفاظت از محیط زیست و تامین حیات و سلامت انسان‌ها است. از این رو، انگیزه و توجه به این مسئله باید همواره حفظ و ترویج شود و هریک از ما باید نقش و مسئولیت خود را در این زمینه بشناسیم و به آن عمل کنیم.
درختان با جذب دی‌اکسیدکربن هوا به کاهش گازهای گلخانه‌ای و تعادل اقلیم جهانی کمک می‌کنند. همچنین، ریشه‌های درختان همچون یک سیستم محافظت از خاک عمل کرده و از فرسایش آن جلوگیری می‌کنند. درختان با جذب آب و تبخیر آن از طریق برگ‌ها در حفظ آب در خاک موثرند، علاوه بر این، درختان محیط مناسبی برای زندگی متعادل و تنوع زیستی فراهم کرده و با جذب ذرات معلق و تولید اکسیژن، به بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی آن هم کمک می‌کنند. البته درختکاری آداب و بایدها و نبایدهایی نیز دارد و هر درختی را هرزمانی و هرجایی نباید کاشت.
نظر خود را بنویسید