گروه جامعه: یکی از اتفاقات قابل‌توجه در غرفۀ کرمان در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران حضور دکتر سیدمنصور سیدسجادی ـ باستان‌شناس برجستۀ ایران و سرپرست کاوش‌های کنارصندل جیرفت بود. او در سومین روز از نمایشگاه ساعاتی را در غرفه‌های کرمان و جیرفت گذراند.
سیدسجادی در جریان این بازدید خود در پاسخ به این پرسش فردای‌کرمان که معمولا پیوندی بین باستان‌شناسان و گردشگری نمی‌بینیم و این حضور شما معنادار است. با چه هدفی برای بازدید از غرفه‌های کرمان و جیرفت شرکت کردید؟ گفت: «ما باستان‌شناسان معمولا به دو دلیل به این نوع از نمایشگاه‌ها نمی‌آییم؛ یکی اینکه کسی ما را دعوت نمی‌کند. دوم اینکه تخصصی در حوزۀ گردشگری نداریم».
وی افزود: «ما سعی می‌کنیم شرایط و معیارهایی که می‌تواند جایی را به‌عنوان یک مقصد قابل توجه گردشگران معرفی کند، فراهم کنیم. مثلا در شهداد یا در کنارصندل یا شهر قدیمی جیرفت و دیگر مناطق کار باستان‌شناسی می‌کنیم و شرایطی را از نظر آماده‌سازی و به‌خصوص معرفی آن سایت و این که قدمت آن چیست و از نظر فرهنگی و اجتماعی دارای چه ارزش‌هایی است ایجاد می‌کنیم».
وی ادامه داد: «زمانی که این اقدامات را انجام دادیم، متخصصان و همکاران گردشگری می‌توانند از آن بهره‌برداری کنند. بنابراین وظیفۀ ما از نظر علمی در این قسمت تمام می‌شود».
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی کنارصندل در ادامۀ اظهارات خود دربارۀ اهمیت این تپۀ باستانی و نقشی که می‌تواند در گردشگری کرمان و جیرفت ایفا کند، توضیحاتی داد.
سیدسجادی گفت: «در حوزۀ مسائل گردشگری استان کرمان، همکاران و دوستان دیگری هستند که تخصص دارند و بهتر از من می‌توانند این مسئله را بیان کنند اما در رابطه با کل کار، در جیرفت مواردی باید مدنظر قرار گیرد. یکی اینکه حتما کاوش‌ها و پژوهش‌های علمی باستان‌شناسی در جیرفت (منظورم کنارصندل و شهر قدیم است) ادامه یابد».
وی افزود: «کنارصندل به‌عنوان یکی از نمادهای تاریخ دیرینۀ جیرفت و دشت سبزه‌واران که قدمت آن به حدود پنج تا شش هزار سال پیش می‌رسد و شهر قدیم که قبلا به نام شهر دقیانوس آن را می‌شناختیم به‌عنوان یک سمبل و نمونۀ بسیار والای تمدن و فرهنگ دوران اسلامی جیرفت اهمیت بسیار زیادی دارند».
وی ادامه داد: «مورد دیگری که بسیار مهم است این که ما موظفیم شرایط لازم را برای ثبت جهانی تپه‌های کنارصندل ایجاد کنیم».
وی با بیان اینکه ثبت جهانی سلسله معیارهایی دارد که در حال حاضر کنار صندل فاقد آن‌ها است، اظهار کرد: «اما کنارصندل شرایطی که برای ثبت‌جهانی لازم است را دارد؛ بنابراین به‌صورت بالقوه امکان ثبت جهانی این اثر وجود دارد».
سیدسجادی تصریح کرد: «باید این توانایی بالقوه را به حالت بالفعل در بیاوریم». وی اضافه کرد: «باید شرایط لازم را مهیا کنیم تا به معیارهای جهانی دست پیدا کنیم و ثبت شود».
این باستان‌شناس در ادامه اظهار کرد: «یکی دیگر از اقدامات مورد نیاز فراهم آوردن شرایط لازم برای آماده‌سازی محوطه‌های گوناگون جیرفت برای بازدید گردشگران است».
وی با تاکید بر این که وضعیت فعلی اصلا مناسب نیست، افزود: «باید مسیرهای دسترسی گردشگران به‌خوبی فراهم شود، تابلوهای راهنمای لازم نصب شود، محوطه حتما باید محصور شود و نگهبانانی که دقت کنند اتومبیل یا وسایل سنگین به این سایت وارد نشوند و مواردی از این دست».
سیدسجادی ادامه داد: «چیزی که در حال حاضر در کنارصندل بسیار مایۀ تعجب است و من نمی‌دانم چه کسی این کار را انجام داده اجازۀ احداث ساختمان یک رستوران در عرصۀ تپه‌های کنارصندل است».
وی تاکید کرد: «با وجود این ساخت‌وسازها هیچ‌گاه نمایندۀ یونسکو به ما اجازه نمی‌دهد کنارصندل ثبت جهانی شود».
سرپرست کاوش‌های باستان‌شناسی کنارصندل گفت: «ما مخالف عمران نیستیم و دوست داریم شرایط خوبی برای گردشگران و بازدیدکنندگان این سایت باستانی فراهم شود اما این ساخت‌وسازها نباید در داخل عرصۀ کنارصندل و جایی باشد که می‌دانیم در زیر آن آثاری وجود دارد».
سیدسجادی ادامه داد: «کار دیگری که بسیار لازم است تا انجام بشود و حتما باید یک کارگروه برای آن آماده کنند، پژوهش و تحقیق در آثار فرهنگی و شناخت سایر ظرفیت‌های فرهنگی و تمدنی شهرستان جیرفت و عنبرآباد و آن منطقه است».
وی بیان کرد: «باید چیزی به گردشگر ارائه کنیم که او را جذب کنیم؛ برای جذب گردشگران باید اطلاعات کافی و وافی منتشر شود که بنده بر این موضوع بسیار تاکید دارم».
تعیین حریم و عرصه کنارصندل
سیدسجادی ادامه داد: «مسئلۀ دیگر ایجاد شرایط مناسب برای تعیین عرصه و حریم محوطه‌ها است».
وی توضیح داد: «بنده از سال 1363 در جیرفت کار می‌کردم و تا جایی که تجربه‌ام اجازه می‌دهد می‌توانم بگویم که تمام دشت سبزه‌واران آثار باستانی است و ما هم نمی‌توانیم بگوییم تمام دشت ممنوع شود. در این شرایط، باید در تعامل با افراد و ساکنین روستاها و مناطقی که این آثار در آن وجود دارد به گونه‌ای حریم و عرصه را تعیین کنیم که همزمان با دفاع از بقایای تمدنی، مانع زندگی روزمرۀ افراد و مردم منطقه نشویم».
تقویت پایگاه باستان‌شناسی جیرفت
وی یکی دیگر از نیازهای کنارصندل را تقویت پایگاه باستان‌شناسی جیرفت دانست و اظهار کرد: «پایگاه باستان‌شناسی جیرفت الان چیزی ندارد. چهار تا درخت داشت که متاسفانه بر اثر اهمال خشک شده است. برای کاشت یک درخت زحمت و هزینه‌ای صرف می‌شود، آیا درست است که بگذاریم خشک شود؟».
وی افزود: «وقتی می‌گویم اهمال اتفاق افتاده؛ شاید برخی‌ها دلخور بشوند اما این واقعیت وجود دارد».
وی ادامه داد: «در پایگاه باستان‌شناسی جیرفت چنان همه‌‌چیز به‌هم ریخته است که انصافا نمی‌دانم برخی از کسانی که در زمان‌های گذشته مسئول پایگاه بودند، چرا این‌طور عمل کرده‌اند؟».
سیدسجادی گفت: «در اتاق خواب من درِ کمد را باز می‌کنم کُتم را بگذارم، می‌بینم اثر یک مهر آنجاست! مگر می‌شود اثر مهر را در کمد لباس بگذارید؟».
وی با تاکید بر این که این پایگاه باید تقویت شود، اظهار کرد: «باید تعدادی کارشناس و محقق از صبح تا پایان وقتی که معین می‌شود در این پایگاه مشغول باشند و تمام اشیاء و مطالعاتی که آن‌جا وجود دارد را طبقه‌بندی و مرتب کنند؛ نه اینکه برویم آن‌جا و ببینیم ظروف و قطعات سفال مطالعاتی رها شده و تمام کارتن‌ها پاره شده و روی زمین است». وی افزود: «چه کسی می‌خواهد مجدد این‌ها را ساماندهی کند؟ چرا این‌ها را درست نگهداری نکردند؟».
وی بیان کرد: «شما ممکن است سوال کنید تقویت پایگاه باستان‌شناسی جیرفت چه ربطی می‌تواند با گردشگری داشته باشد؛ ولی وقتی پایگاه مرتب باشد و شما یک بانک سفال داشته باشید، یک بانک اطلاعاتی داشته باشید، حداقل یک آلبوم عکس از این آثار داشته باشید، این اقدامات به مرور به توسعۀ موزه جیرفت کمک می‌کنند».
وضعیت موزه جیرفت
وی سپس به وضعیت نامناسب موزه جیرفت اشاره و اظهار کرد: «موزه جیرفت با وجود کارکنان صدیقی که دارد که بسیار هم تلاش می‌کنند برای نگهداری آثار بسیار کوچک است ضمن این که وضعیت نمایش آثار هم مناسب نیست».
سیدسجادی تصریح کرد: «یک بازنگری و تقویت بسیار جدی هم دربارۀ موزه جیرفت و هم پایگاه باستان‌شناسی نیاز داریم».
نظر خود را بنویسید