محسن جلال‌پور*
شواهد نشان می‌دهد تابستان سختی پیش رو داریم. تابستان سخت یعنی به همۀ مشکلات فعلی، قطعی آب و برق را هم اضافه کنیم.
یعنی سال آینده در کنار ترافیک و آلودگی و تحریم و تورم و رکود و مهاجرت و تنش‌های داخلی و تنش‌های منطقه‌ای و شوک‌های سیاسی و اقتصادی و تداوم گرمای هوا، دولت ناچار است هم آب را قطع کند و هم برق را.
ایرادی ندارد، ما یک ملت هستیم و گاهی باید کنار هم سختی‌ها را تحمل کنیم اما این تحمل جمعی زمانی معنی پیدا می‌کند که تصمیم‌گیران کشور به درستی سیاست‌گذاری کنند و به‌موقع تصمیم بگیرند.
به طور مثال شواهد نشان می‌دهد میزان بارندگی امسال در برخی مناطق بیش از 50 درصد کاهش یافته و اگر همین روند ادامه پیدا کند، به طور قطع سال آینده در خیلی از شهرها آب برای نوشیدن نخواهیم داشت. چنین وضعیتی در هر کشوری می‌تواند ساختار تصمیم‌گیری را به لرزه درآورد و استیضاح چند وزیر و سقوط دولت را به دنبال داشته باشد اما در ایران آب از آب تکان نمی‌خورد.
گاهی با پدیده‌هایی مواجه می‌شویم که ناگهانی به وجود می‌آیند و همه را غافلگیر می‌کنند اما خشکسالی و خشکیدگی سرزمینی، پدیده‌ای دفعتی و ناگهانی نیست. سال‌های طولانی است که تحلیلگران اقتصاد و ناظران محیط زیست نسبت به ابرچالش آب و محیط زیست هشدار می‌دهند اما نظام حکمرانی به اندازۀ ارزنی به هشدارها توجه نشان نداده است.
نتیجه این‌که کاهش مستمر بارندگی‌ها، روند خشک شدن زمین‌ها را تشدید کرده و شرایطی به وجود آورده که در هیچ زمانی تجربه نشده است. ایران همیشه کشوری خشک و کم‌بارش بوده و میانگین بارش اگرچه در برخی از آمارها بین 200 تا 250 میلی‌متر در سال مطرح شده اما در یک دهۀ اخیر به زیر 200 میلی‌متر سقوط کرده است. این روند نشان می‌دهد که نظام تصمیم‌گیری در کشور ما دست کم باید از یک یا دو دهه پیش تلاش خود را معطوف به مدیریت منابع آب می‌کرد. در این مدت بارها و بارها دربارۀ عواقب و عوارض اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خشکسالی سخن گفته شده اما هیچ دولتی، آب و محیط زیست را ابرچالش تلقی نکرد.
ما در حال حاضر با دو پدیده مواجهیم؛ پدیدۀ کاهش بارندگی در خیلی از مناطق کشور و پدیدۀ خشکیدگی سرزمین. کم‌توجهی به پدیدۀ اول و سیاست‌گذاری نادرست، منجر به بروز پدیدۀ دوم یعنی خشکیدگی سرزمین می‌شود که به گواه تحلیلگران محیط زیست، آنچه بیش از خشکسالی خطرناک به نظر می‌رسد، خشکیدگی سرزمین است. خشکسالی را می‌شود مدیریت کرد اما خشکیدگی سرزمین یعنی مرگ و نابودی تمدن.
*رئیس اسبق اتاق ایران
*منبع: کانال تلگرامی محسن جلال‌پور
نظر خود را بنویسید