گروه جامعه ـ طرح «کودکان، دوستان طبیعت» که برای دانش‌آموزان پیش‌دبستانی و مقطع دبستان اجرا می‌شود امسال وارد 18 سالگی می‌شود؛ طرحی که با حمایت اداره کل منابع طبیعی استان کرمان و همکاری اداره کل آموزش‌وپرورش استان کرمان و جمعیت دوستداران زمین سبز کرمان اجرا شده و توانسته در جلب توجه کودکان به موضوع طبیعت و منابع‌طبیعی موفقیت‌هایی کسب کند.
مهرنوش شیخ‌زاده خضری ـ عضو هیات مدیره و مدیر آموزش جمعیت دوستداران زمین سبز کرمان که تقریبا در همۀ دوره‌های گذشتۀ طرح از نزدیک با آن همکاری داشته است، در گفت‌وگو با استقامت با بیان اینکه رویکرد اصلی طرح، آشنایی کودکان و دانش‌آموزان پیش‌دبستانی تا پایۀ ششم با منابع طبیعی و طبیعت است، می‌گوید: «از آنجا که منابع طبیعی و بسیاری از مسائل آن برای عموم جامعه به‌ویژه کودکان ناشناخته است، آموزش‌های ما برای بچه‌ها جذابیت زیادی داشته و با علاقه و اشتیاق بالایی آن را دنبال و تلاش می‌کنند تا بهتر و بیش‌تر با این مسائل آشنا شوند».
وی می‌افزاید: «آشنایی با منابع‌طبیعی و طبیعت و برانگیختن حس مسئولیت‌پذیری کودکان نسبت به این منابع از اهداف جدی طرح «کودکان، دوستان طبیعت» است و به دنبال آن هستیم تا کودکان به‌عنوان کسانی که وامدار زمین هستند در پی شناخت و آگاهی‌ای که کسب می‌کنند، در آینده بتوانند تصمیمات درستی در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود بگیرند و با طبیعت مهربان‌تر باشند».
خضری تصریح می‌کند: «در واقع می‌خواهیم اثرگذاری نقش کودکان در حفظ طبیعت را یادآور شویم تا بدانند چقدر می‌توانند تاثیرگذار باشند».
وی سپس می‌گوید: «آنچه که این طرح را بسیار شاخص می‌کند و همواره سعی داشته‌ایم در اولویت قرار بگیرد مشارکت دانش‌آموزان در فعالیت‌هایی است که می‌آموزند».
وی با بیان اینکه برنامه‌ریزی برای انجام طرح با مشارکت هرچه بیش‌تر دانش‌آموزان به‌طور جدی مورد توجه است، ادامه می‌دهد: «می‌توان گفت که وجه تمایز طرح کودکان، دوستان طبیعت با سایر آموزش‌ها در این است که مشارکت دانش‌آموزان در این طرح بالاست. در این راستا با انجام بازی‌های گوناگون و فعالیت‌های عملی تلاش می‌کنیم که هریک از دانش‌آموزان نقش خود و اثرگذاری آن بر طبیعت را احساس کنند».
تجربۀ جدید با شیوع کرونا
یکی از دوران متفاوتی که این طرح باسابقه پشت سرگذاشته مربوط به زمان شیوع کووید ـ 19 (کرونا) در همۀ دنیاست که موجب شد بسیاری از مدارس در ابتدا تعطیل شوند و سپس به‌صورت مجازی فعالیت کنند.
مدیر آموزش جمعیت دوستداران زمین سبز کرمان در پاسخ به استقامت دربارۀ اینکه در زمان کرونا چگونه طرح را پیش بردید؟ اظهار می‌کند: «یکی دیگر از مواردی که به‌عنوان یکی از نقاط قوت طرح مطرح است استمرار آن در 17 سال گذشته است تا جایی که نگذاشتیم حتی محدودیت‌هایی که کرونا برای آموزش ایجاد کرد باعث توقف کار ما شود».
وی با بیان اینکه طرح ما تقریبا هر سال از اواسط آذرماه شروع می‌شود و تا پایان اسفندماه ادامه دارد، ادامه می‌دهد: «اوایل شیوع کرونا مدارس کاملا تعطیل شد و در نتیجه طرح ما هم متوقف شد. اما پس از مدتی مدارس به‌صورت غیرحضوری فعال شدند. همان زمان یکی از بهترین اتفاقات برای ما در دوران کرونا رقم خورد».
وی می‌افزاید: «یکی از تجربه‌های خیلی خوبی که در آن دوران داشتیم تهیۀ بستۀ آموزشی «روزهای زندگی» بود».
شیخ‌زاده خضری توضیح می‌دهد: «چون دانش‌آموزان در خانه بودند و بخشی از فعالیت‌ها و جلسات عملی دوره انجام نشده و قابل اجرا نبود آن را در قالب بستۀ آموزشی روزهای زندگی در گروه‌های مجازی و شبکۀ شاد ارائه کردیم و دانش‌آموزان هم بسیار از آن استقبال کردند».
وی می‌گوید: «محدودیت‌های کرونا همچنان ادامه داشت و ما توانستیم در سال‌تحصیلی 99 ـ 1400 یکی دیگر از تجربیات موفق را داشته باشیم و آن هم تولید موشن‌گرافی و ویدئوهای آموزشی بود که برای اولین‌بار انجام شد و مورد استقبال و توجه دانش آموزان قرار گرفت».
عضو هیات مدیره جمعیت دوستداران زمین سبز کرمان در این‌باره توضیح می‌دهد: «از آنجا که روش آموزشی برای کودکان پیش‌دبستانی تا پایۀ دوم دبستان بر مبنای قصه‌گویی است؛ در دوران کرونا،برای آنها موشن‌گرافی‌هایی بر اساس داستان‌های نخودی ساخته شد».
وی ادامه می‌دهد: «برای دانش‌آموزان پایۀ سوم تا ششم هم که مطالب تئوری را در کنار کارهای عملی آموزشی می‌دهیم، ویدئوهای آموزشی دربارۀ آب و خاک و جنگل و مرتع و بیابان و آبخیز تهیه کردیم که کمک بزرگی در آموزش مجازی بود».
وی بیان می‌کند: «پس از بازگشایی مدارس به‌صورت حضوری باز هم این ویدئوها و موشن‌گرافی‌ها در کنار جزوۀ آموزشی در مدارس مجهز به تخته هوشمند مورد استفاده قرار گرفت و در سال‌های آتی نیز می‌توانیم از آن استفاده کنیم».
ارتباط با والدین در مدارس مجازی
وی با تاکید بر اینکه کرونا نه‌تنها برای ما محدودیت ایجاد نکرد بلکه توانستیم برخی از حوزه‌هایی که پیش از این ورود نکرده بودیم را تجربه کنیم و شکوفایی داشته باشیم، توضیح می‌دهد: «یکی دیگر از فرصت‌هایی که کرونا در اختیار ما گذاشت برقراری ارتباط با والدین بود. تا زمانی که دانش‌آموزان در مدرسه حضور داشتند، فقط با اولیای مدرسه در ارتباط بودیم و به‌ندرت پیش می‌آمد که با والدین آنها دربارۀ این طرح گفت‌وشنودی داشته باشیم اما در زمان شیوع کرونا چون فعالیت‌های آموزشی به‌صورت مجازی انجام می‌شد، والدین هم با آموزش‌های ما آشنا شدند و توانستند اثربخشی این طرح را در زندگی فرزندان خود ببینند».
وی اظهار می‌کند: «برخی از والدین که خودشان به طبیعت علاقه‌مند بودند هم به‌طور غیرمستقیم به طرح ما پیوستند و اقداماتی را انجام دادند ضمن اینکه به فرزندان خود کمک می‌کردند تا کارهای عملی از جمله تهیۀ فیلم‌های مرتبط با آموزش‌های طرح را به بهترین شکل ممکن انجام دهند».
وی اضافه می‌کند: «این شرایط منجر به این شد که پرسش‌نامه‌ای را هم در دوران کرونا تهیه کنیم و اثربخشی طرح را از نظر والدین نیز مورد ارزیابی قرار دهیم که دستاوردهای شاخصی برای ما به دنبال داشت».
روند توقف‌ناپذیر نوآوری در طرح
شیخ‌زاده خضری از جمله کسانی است که از ابتدای شروع طرح کودکان، دوستان طبیعت حضور داشته و در پیشبرد این طرح نقش‌آفرینی کرده است. او در آستانۀ 18 سالگی طرح در پاسخ به این پرسش استقامت که ارزیابی شما از این طرح چیست و آیا در حدی که انتظار داشتید موفق بوده است؟ می‌گوید: «من طرح را به‌صورت مقطعی ارزیابی می‌کنم تا ببینم هر سال نسبت به سال پیش چقدر پیشرفت داشته‌ایم. اگرچه استمرار یک طرح طی 18 سال خود نشان از موفقیت آن دارد ولی همواره کوشیده‌ایم که با نگاهی نقادانه به طرح نگاه کنیم و به اثرگذاری آن بیافزاییم».
وی توضیح می‌دهد: «یکی از مسائلی که خیلی برای ما اهمیت دارد این است که روند نوآوری و خلاقیت در طرح متوقف نشود. وقتی طرح را ارزیابی می‌کنم می‌بینم که حداقل در 15 سال گذشته به‌طور مستمر یک فعالیت جدید و خلاقانه به کار ما افزوده شده است چرا که نمی‌خواهیم طرح همیشه روندی ساکن و کلی را طی کند».
وی با بیان اینکه فعالیت‌های متنوعی انجام شده و براساس شرایط سعی کرده‌ایم نوآوری جدید داشته باشیم، می‌افزاید: «مثلا چندین سال قبل که شهرداری کرمان طرح «هر درب بطری یک لبخند» را به منظور جمع‌آوری درِ بطری‌ها پلاستیکی برای خرید ویلچر را اجرا می‌کرد، ما دانش‌آموزان تحت پوشش طرح کودکان، دوستان طبیعت را تشویق کردیم تا در طرح شهرداری هم شرکت کنند».
شیخ‌زاده خضری ادامه می‌دهد: «در این راستا، مربیان و دانش‌آموزان برای جمع‌آوری درهای پلاستیکی کمک کردند. آن زمان شهرداری توانست حدود 11 ویلچر را به بهزیستی اهدا کند. با فعالیت‌هایی که ما انجام دادیم هزینۀ خرید یک ویلچر تامین شد».
اجرای برنامۀ کتابخوانی
وی با تاکید بر اینکه نوآوری و خلاقیت در طرح همواره مورد توجه جدی ما بوده است، اظهار می‌کند: «یکی از فعالیت‌هایی که سال گذشته به طرح اضافه شد برگزاری برنامۀ کتابخوانی با عنوان «با من بخوان» بود».
عضو هیات مدیره و مدیر آموزش جمعیت دوستداران زمین سبز کرمان در این‌باره توضیح می‌دهد: «در راستای فعالیت های عملی که در طرح اجرا می‌شود یک جلسه به نمایش خلاق اختصاص دارد. در شهرستان کرمان مربی و کارشناس هنری داریم که به صورت تخصصی این کار را انجام می‌دهد ولی امکان حضور ایشان در شهرستان‌های دیگر میسر نیست، از طرفی، پیدا کردن مربی نمایش خلاق در شهرستان‌های کوچک استان کار سختی است».
وی ادامه می‌دهد: «مطلع شدیم طرحِ «با من بخوان» برنامه‌ای برای ترویج کتابخوانی برای همه است که زیر نظر موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان اجرا می‌شود. ما هم بررسی و امکان‌سنجی کردیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این طرح به برنامه‌هایی که اجرا می‌کنیم اضافه شود. بنابراین، از سال گذشته طرح فوق را در جلسۀ نمایش خلاق در شهرستان‌ها اجرا کردیم که بسیار هم مورد توجه قرار گرفت».
شیخ‌زاده خضری با بیان اینکه مربیان ما کتاب‌هایی با موضوع طبیعت را به کلاس‌ها می‌برند و به همراه دانش‌آموزان می‌خوانند، خاطرنشان می‌کند: «آموزش‌های ما صرفا به منابع طبیعی محدود نمی‌شود بلکه سعی می‌کنیم در رشد شخصیت بچه‌ها هم تاثیرگذار باشیم».
نظر خود را بنویسید