اسما پورزنگی‌آبادی: از سرگیری پروژه‌های مرمت «عمارت شترگلوی ماهان» و پنج خانۀ تاریخی در شهر کرمان همچنان از سوی میراث‌فرهنگی به آینده موکول می‌شود. شرکت پهنه آسمان‌تابان وابسته به جهادنصر این پروژه‌ها را نیمه‌کاره رها کرده است.
عمارت شتر گلو در شهر ماهان و در خیابان روبه‌روی آستانه شاه نعمت‌الله ولی قرار دارد. با آنچه که تاکنون بر سر این بنا رفته، می‌توان مرمت ناتمام آن را که ارزش‌های معماری و تاریخی بسیاری دارد نمونۀ بارزی از ناتوانی نهاد متولی بناهای تاریخی در مراقبت و رسیدگی به این آثار دانست.
شترگلوی ماهان از جمله بناهایی است که در اختیار صندوق مرمت و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی کشور قرار دارد. صندوق در سال 96 آن را به شرکت پهنه آسمان‌تابان وابسته به شرکت جهادنصر کرمان واگذار کرد تا مرمت و احیا شود. پیش از این، حدود 10 بار مزایده برای واگذاری این اثر برگزار شده بود و یک‌بار هم حتی واگذار شد اما همۀ این اقدامات ناکام ماند تا اینکه شرکت پهنه آسمان‌تابان بنا را در دست گرفت. قرار بود این عمارت تاریخی اوایل سال 99 به بهره‌برداری برسد. هفت سال گذشته و مشتاقان احیای این مرمت هرچه انتظار می‌کشند خبری از اتمام پروژه نمی‌رسد تا اینکه مهرماه امسال از سوی معاون میراث‌فرهنگی استان کرمان اعلام شد که عملیات مرمت عمارت شترگلو متوقف شده و سرمایه‌گذار، دلیل توقف کار را توجیه نداشتن مالی ذکر کرده است.
اینکه چگونه می‌شود که یک سرمایه‌گذار در میانۀ راه متوجۀ عدم توجیه اقتصادی پروژه می‌شود را خودِ دست‌اندرکاران باید توضیح بدهند اما پرسش مهم دیگر این است که چرا تعیین‌تکلیف و مرمت آن شروع نمی‌شود؟ پرسشی که دربارۀ توقف مرمت پنج خانۀ تاریخی در شهر کرمان که همین شرکت آن را انجام می‌داد نیز وجود دارد. پروژۀ مرمت این پنج خانه از سال 95 شروع شد و از سال 99 متوقف مانده است.
مجتبی شفیعی ـ معاون میراث‌فرهنگی استان در پاسخ به این پرسش فردای‌کرمان که کار مرمت شترگلوی ماهان و خانه‌های تاریخی به کجا رسید؟ می‌گوید: «با دوستان در حال مذاکره برای رفع اختلاف هستیم. نهایتا ظرف دو، سه هفتۀ آینده به این نتیجه خواهیم رسید که این سرمایه‌گذار بماند یا از پروژه خارج شود و کس دیگری کار را انجام دهد».
وی در پاسخ به این پرسش که چرا تعیین‌تکلیف این پروژه‌ها این همه طول کشیده است؟ اظهار می‌کند: «وقتی کاری در یک فرآیند حقوقی دنبال می‌شود مقداری طول می‌کشد».
وی دربارۀ زمان از سرگیری مرمت شترگلوی ماهان در پاسخ به فردای‌کرمان می‌گوید: «این عمارت در اختیار صندوق احیاست. آخرین صحبتی که سرمایه‌گذار کرده ظاهرا تمایل دارند در این پروژه بمانند». وی ادامه می‌دهد: «ما از طریق صندوق احیا اخطار داده‌ایم که یا کار مرمت این بنا را شروع کنند یا آن را هم تحویل دهند تا به سرمایه‌گذار دیگری واگذار شود».
به گزارش فردای‌کرمان، عمارت شترگلوی ماهان یک اثر تاریخی با قدمت قاجاری است. دلیل نام‌گذاری این عمارت را به‌کارگیری نوعی سازۀ آبی سنتی در آن می‌دانند که کار انتقال آب را از مکانی به مکان دیگر انجام می‌داده است. معماران این بنا، برای اینکه امنیت خانه‌ها و باغ‌هایی که در مسیر این آب قرار داشته حفظ بشود، زیر دیوار خانه، کانالی با زاویه‌ای بین 90 تا 180 درجه ساختند. آب درون این کانال، از یک سمت با ارتفاع مناسبی پایین رفته و از سمت دیگر طبق قاعدۀ «ظروف مرتبط» بالا می‌آمده است و از آنجا که شکل این کانال‌ها به گردن و گلوی شتر شباهت داشته به چنین سازه‌ای شترگلو می‌گفتند.
این عمارت وسعتی بیش از پنج هزار مترمربع دارد. از ویژگی‌های معماری این خانۀ تاریخی وجود دو قسمت شاه‌نشین و اندرونی در آن است. عمارت شاه‌نشین این مجموعه روبه‌روی حرم شاه نعمت‌الله ولی قرار گرفته است. بالای عمارت شاه‌نشین، دو بادگیر مرتفع و یک کلاه فرنگی ساخته شده و سقف داخلی آن نیز با یزدی‌بندی زیبایی تزیین شده است.
همچنین، عمارت شترگلو دارای چند حیاط است که حیاط شمالی به‌نام انارستان و حیاط جنوبی به‌نام نارنجستان شناخته می‌شده است. یکی از ویژگی‌های قابل توجه در این بنا، جریان دایمی آب در سرتاسر عمارت بوده است.
وجود درهای اُرسی زیبا و حجره‌های تو در تو از دیگر موارد قابل توجه این بنای فاخر و تاریخی است. همچنین، این بنا شامل یک حوض‌خانه است که چهار ایوان در چهار طرف آن ساخته شده و به پنج‌دری‌ها و سه‌دری‌ها راه دارد.
با وجود ارزش‌های تاریخی و معماری این بنا و همچنین موقعیت مناسب آن در شهر ماهان، به نظر می‌رسد میراث‌فرهنگی چندان اهمیتی به سرنوشت این عمارت ندارد و دربارۀ خلف‌وعدۀ هفت ساله‌ای که کرده حتی یک عذرخواهی ساده هم انجام نمی‌دهد؛ آیا میراث‌فرهنگی دارد با این سرمایه‌گذار مماشات می‌کند؟ یا پیگیری کافی و لازم را برای تعیین‌تکلیف آن انجام نمی‌دهد؟
سرمایه‌گذار هم تاکنون به گونه‌ای عمل کرده که انگار به امانت گرانبهای ملی که در اختیار دارد اهمیت نمی‌دهد.
تنها شترگلوی ماهان نیست که این‌گونه غریب و بی‌کس مانده است. خانه‌های تاریخی که شرکت پهنه آسمان‌تابان مرمت و احیای آن را عهده‌دار شد نیز همین وضعیت را دارند. این خانه‌ها که در زمان استانداری رزم‌حسینی به شرکت واگذار شد شش واحد بودند. مرمت یک خانه تکمیل شد. کار مرمت مابقی آن اما به‌دلیل آنچه که «مشکلات مالی» خواندند متوقف مانده است. هربار هم که از میراث‌فرهنگی دربارۀ آن می‌پرسیم وعده می‌دهد که در حال پیگیری موضوع هستیم و در آینده‌ای نزدیک تعیین‌تکلیف خواهیم کرد. آینده‌ای که مشخص نیست کِی فرا می‌رسد؟
نظر خود را بنویسید