اسما پورزنگی‌آبادی: مخالفت‌ها با احداث خیابان جدید در شهرک باهنر ادامه دارد. این خیابان طویل که قرار است کمربندی شمالی را به کمربندی جنوبی متصل کند، در بخشی از مسیر خود از پارک نظام مهندسی که مابین خیابان‌های بهارستان و بحرالعلوم واقع شده می‌گذرد. چند هفته‌ای می‌شود که شهرداری منطقه دو کرمان این پروژه را شروع کرده است. کارشناسان اما نسبت به پیامدهای این طرح اشتباه هشدار می‌دهند. پیش از این، دکتر مریم فدایی‌قطبی ـ معمار و عضو هیات علمی دانشگاه در گفت‌وگو با فردای‌کرمان تاکید کرد که شهرداری با این خیابان فضای زندۀ شهرک باهنر را تخریب می‌کند.
با وجود این مخالفت‌ها، رحیمی‌راد شهردار منطقه دو به فردای‌کرمان گفت که قطعا این خیابان را احداث می‌کنند و توضیح داد که این خیابان در طرح تفصیلی آمده و باید اجرا شود. وی همچنین در دفاع از آنچه انجام می‌دهند گفت که دغدغۀ مخالفان این خیابان‌کشی را مدنظر دارند و می‌خواهند با احداث این خیابان تردد خودروها را از معابر فرعی شهرک باهنر حذف و به این معبر جدید منتقل کنند.
دکتر رضا ناصری ـ معمار و مدرس دانشگاه اما این دفاعیات رحیمی‌راد را نمی‌پذیرد و با بیان اینکه این معبر در طرح جامع آمده و از آنجا که هندسۀ معابر از قرارداد طرح تفصیلی حذف شده، این معبر در طرح تفصیلی تنها حالت شماتیک دارد که برداشتی از اسناد دیگر از جمله طرح جامع است، تصریح می‌کند: «این خیابان بلند که قرار است از کمربندی شمالی تا جنوبی ادامه پیدا کند یکی از بزرگ‌ترین خطاهای طرح جامع شهر کرمان است».
او با تاکید بر اینکه این خیابان نه‌تنها فایده‌ای برای شهر ندارد بلکه مخرب است، در پاسخ به این بخش از اظهارات شهردار منطقه دو که تردد خودروها از معابر فرعی شهرک باهنر حذف و در این خیابان جدید تجمیع می‌شود، می‌گوید: «تحقیقات زیادی در سطح ملی و جهانی وجود دارد که نشان می‌دهد هر زمان شریانی عمده‌ای درون بافت شهری ایجاد می‌شود، معابر فرعی اطراف آن حجم تردد و ترافیک بیش‌تری را تحمل می‌کنند». و این یعنی با احداث خیابان جدید کوچه‌ها و خیابان‌های شهرک باهنر شلوغ‌تر خواهد شد.
ناصری ادامه می‌دهد: «مسئلۀ دیگر این است که شهرداری طرحی برای بخشی از همین محور دارد که با اجرای آن می‌خواهد بلوار حمزه را پیاده‌محور و تردد خودرو را محدود کند، از طرفی، می‌خواهند این خیابان را باز و عبور خودرو را تسهیل کنند. این حرکت‌ها با هم تناقض دارند. اگر قرار باشد اینجا معبری باشد که ترافیک را از آن عبور دهند چطور بخش دوم این معبر در بلوار حمزه را می‌خواهند پیاده‌محور و ترددها را محدود کنند؟ شهرداری این تناقضات را چطور توضیح می‌دهد؟».
تشدید ناایمنی شهر
این کارشناس در ادامۀ اظهارات خود، یکی دیگر از اشکالات طرحی که شهرداری دنبال می‌کند را یادآور می‌شود: «بلوار حمزه به دلیل اینکه تقاطع‌های متعدد نزدیک به هم با خیابان‌های دیگر دارد و از آنجا که یک حیات اجتماعی در اطراف آن شکل گرفته، در ساعت پیک آنچه که شهرداری انتظار دارد را تجربه نخواهد کرد. در واقع، این معبر هیچ‌وقت به شریانی تبدیل نمی‌شود ولی اگر ایجاد شود، مانند شکاف و درهای در بافت شهری عمل می‌کند که در ساعات غیرپیک به دلیل افزایش سرعت خودرو و تضاد با حیات اجتماعی اطراف آن خطرآفرین خواهد شد و سطح ایمنی شهر کرمان را که همین الان در وضعیتی بحرانی است بدتر می‌کند».
ناصری که در سال‌های گذشته با برخی دیگر از پروژه‌های شهرداری از جمله احداث زیرگذر آزادی مخالفت‌های صریحی داشته، تاکید می‌کند: «احداث این شریانی کاری عبث است». او اضافه می‌کند: «منابع بسیار زیادی از بودجۀ شهر صرف تملکات و احداث این خیابان می‌شود و در نهایت خواهید دید که هیچ فایده و نقشی در بهبود وضعیت تردد در کرمان نخواهد داشت؛ اساسا این خیابان‌کشی‌ها دیگر فایده‌ای برای افزایش کیفیت تردد در کرمان ندارند».
شهرک باهنر در خطر
شهرداری در حال حاضر بخشی از این معبر که از میان پارک نظام مهندسی عبور می‌کند را اجرا می‌کند. سرنوشت مابقی آن به تملک‌هایی گره خورده که شهرداری باید در طول این مسیر انجام دهد. دربارۀ اینکه احداث قسمتی از معبر که در شهرک باهنر واقع شده، چه مسائلی برای این شهرک ایجاد می‌کند؟ ناصری توضیحاتی می‌دهد که نگرانی از ایجاد خیابان جدید را تشدید می‌کند.
او می‌گوید: «همین الان دسترسی‌ها به حیات اجتماعی درون شهرک باهنر به دلیل عرض زیاد برخی معابر تحت مخاطراتی است. باید حتما این معابر را رژیم داده و عرض آن را کاهش دهیم تا سطح ایمنی درون شهرک بالا برود».
او می‌افزاید: «همچنین، این شهرک به دلیل شریان‌هایی که در اطراف آن وجود دارد مثل یک برش از کیک از شهر جدا افتاده و حالتی ایزوله پیدا کرده و بدون استفاده از خودرو حتی به محله‌های اطراف آن دسترسی ایمن وجود ندارد. اگر بخواهیم برای شهرک کاری انجام دهیم باید این دو مشکل را التیام دهیم نه که به دنبال ایجاد شریانی در آن باشیم».
ناصری با تاکید بر اینکه باید با استفاده از روش‌هایی اتصال این شهرک را به بقیۀ نقاط شهر تقویت کنیم و سطح ایمنی درون شهرک را نیز بالا ببریم به طوری که عابر پیاده درون شهرک با سطح ایمنی بالاتری حرکت کند، ادامه می‌دهد: «حالا این سوال مطرح می‌شود که اگر به جای این اقدامات ضروری، بخشی از شریانی را در شهرک احداث کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ در پاسخ به این پرسش ابتدا این نکته را یادآور می‌شوم که پدیده‌ای در شهرسازی هست که به آن فیوز می‌گویند؛ به این معنا که وقتی می‌خواهند نقش جابه‌جایی را در یک معبر عمدۀ طولانی کم کنند و ایمنی را بالا ببرند و حیات اجتماعی اطراف آن را رونق بدهند تکه‌ای از معبر را مثلا باریک کرده یا میدان و راه انحرافی در آن ایجاد می‌کنند تا این معبر از حالت قبلی خود خارج شود. در شهرک باهنر به طور اتفاقی در محل ایجاد معبر عمده‌ای که شهرداری اجرای آن را دنبال می‌کند یک فیوز ایجاد شده و فوایدی دارد اما حالا می‌خواهند آن را بردارند و خیابان را یکسره کنند».
ناصری توضیح می‌دهد: «با این اقدام یکی از مخاطراتی که ایجاد می‌شود این است که ترافیک عبوری بیش‌تری وارد شهرک می‌شود، شهرک باهنر به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود، همچنین این خیابان با عرض زیادی که دارد حیات اجتماعی درون شهرک را به خطر می‌اندازد و خطراتی مثل تصادف عابر پیاده در شهرک زیاد می‌شود».
وی خاطرنشان می‌کند: «ضمن اینکه برداشتن این فیوز و مستقیم کردن خیابان، نقش خیابان را در سیمای شهر افزایش می‌دهد و تعداد بیش‌تری از شهروندان در مسیریابی یاد این خیابان می‌افتند و از آن استفاده می‌کنند».
ناصری تصریح می‌کند: «در درون شهرک هم حرکت‌ها افزایش خواهد یافت». او می‌افزاید: «با تقسیم شهرک به دو بخش شمالی و جنوبی مراودات این دو بخش به دلیل شکافی که ایجاد می‌شود، فقط از طریق خودرو امکان‌پذیر خواهد بود چرا که سطح ایمنی برای عابرپیاده پایین می‌آید. در این شرایط امکان تردد ایمن برخی گروه‌های سنی مثل سالمندان و کودکان و همچنین معلولان به هیچ وجه وجود نخواهد داشت».
کوچه‌ها و خیابان‌های شلوغ‌تر
یکی دیگر از پیامدهای این شریانی شلوغی بیش‌تر معابر فرعی شهرک باهنر است. ناصری با بیان این مطلب می‌گوید: «با احداث این شریانی، به دلیل ترافیک عمده‌ای که از این خیابان عبور می‌کند معابر فرعی و خیابان‌های اطراف این شریانی شلوع‌تر خواهد شد».
وی در پاسخ به این پرسش که آیا اینکه شهردار منطقه دو می‌گوید که با احداث این شریانی می‌خواهند ترددهای معابر فرعی را حذف و به این خیابان منتقل کنند، درست نیست؟ اظهار می‌کند: «تحقیقات زیادی در سطح ملی و جهانی وجود دارد که نشان می‌دهد هر زمان شریانی عمده‌ای درون بافت شهری ایجاد می‌شود، معابر فرعی اطراف آن حجم تردد و ترافیک بیش‌تری را تحمل می‌کنند و هرگاه یک معبر شریانی به هر دلیل ارزش خود را از دست می‌دهد و فیوز یا تنگ یا حتی پیاده می‌شود معابر اطراف آن نیز ترافیک کمتری تحمل می‌کنند».
وی تصریح می‌کند: «همۀ دلایل حاکی از این است که این خیابان حیات اجتماعی شهرک باهنر را بیش از پیش به مخاطره می‌اندازد».
تناقض در پیاده‌محوری بلوار حمزه
شهردار منطقه دو می‌گوید که پیگیری برای پیاده‌محور کردن بلوار حمزه و احداث این شریانی تناقضی با هم ندارند. نظر شما در این‌باره چیست؟ ناصری توضیح می‌دهد: «در شهر بین جابه‌جایی و دسترسی رقابت وجود دارد به گونه‌ای که اگر جابه‌جایی را تسریع کنید و به آن قوت دهید دسترسی‌ها تضعیف می‌شود. مثلا اگر تمام فرعی‌های یک خیابان و درهای پارکینگ‌های آن را ببندید و مغازه‌های آن را تعطیل یا معبر را پارک ممنوع کنید و درِ مدرسه‌ها را به کوچه‌های مجاور ببرید حتما جابه‌جایی در این خیابان تسریع و حرکت ایجاد می‌شود ولی تمام دسترسی‌ها از بین می‌رود».
وی ادامه می‌دهد: «در همین حال، وقتی حضور انسان را در یک خیابان تقویت می‌کنید یعنی تصمیم گرفته‌اید دسترسی را به جابه‌جایی ارجحیت دهید. پس نمی‌شود هم امکانی برای تسریع جابه‌جایی درست کنید و هم دسترسی را افزایش دهید! وقتی دسترسی تقویت شود، جابه‌جایی تضعیف می‌شود. اگر بلوار حمزه پیاده‌محور و حیات اجتماعی پیرامون را تقویت کنند، عده‌ای در حاشیۀ خیابان پارک می‌کنند، عده‌ای می‌خواهند از عرض معبر عبور کنند و حتی پارک دوبل نیز اتفاق می‌افتد و و انواع و اقسام اتفاقاتی که کندکنندۀ ترافیک است رخ می‌دهد و این‌ها، مخل جابه‌جایی است».
احداث خیابان با استدلال‌های ضعیف
با وجود هشدارهایی که داده شده، شهرداری دارد راه خود را می‌رود و قبول ندارد که دارد اشتباه می‌کند و احداث این خیابان را ارجاع می‌دهد به طرح‌های بالادستی که باید اجرا شود. به نظر شما آیا راهی وجود دارد که مانع از تکرار خطاهای گذشتۀ شهرداری شد و اجماعی کارشناسی دربارۀ این طرحی که دنبال می‌شود شکل بگیرد؟
ناصری در پاسخ به این پرسش فردای‌کرمان می‌گوید: «استدلالی که شهرداری برای احداث این خیابان در شهرک باهنر مطرح می‌کند بسیار ضعیف است. با این استدلال‌های ضعیف که نباید در شهر دستکاری کرد».
او ادامه می‌دهد: «عادت‌واره‌ها در شهر بسیار مهم هستند و به سختی شکل می‌گیرند. در این نقطه از شهرک باهنر عادت‌وارۀ منسجمی از حیات شهری شکل گرفته که شهرداری به آن اعتنایی ندارد. می‌گویند تعداد زیادی درخت را جابه‌جا خواهند کرد؛ انگار تنها دغدغه، جابه‌جایی درختان است!».
او با بیان اینکه شهرداری دارد با استدلال‌های بسیار ضعیف به شهر آسیب‌های زیادی وارد می‌کند، توضیح می‌دهد: «فرض کنیم می‌خواهند طرح بالادستی را اجرا کنند و در طرح جامع گفته شده یک شریانی از بزرگراه شمالی به جنوبی وصل شود و از درون بافت عبور کند. درست و غلط بودن این پیشنهاد یک مسئله است، اینکه شهرداری امکانات اجرایی آن را ندارد هم مسئلۀ مهمی است. فعلا که می‌خواهند همین چند درخت پارک نظام مهندسی را از بین ببرند. چرا نمی‌گذارند هر وقت مسیر این شریانی به‌طور کامل باز و ایجاد شد، این تکه را بردارند و ابتدا از این قسمت از طرح را شروع می‌کنند؟».
ناصری تصریح می‌کند: «من فکر می‌کنم به‌دلیل هزینه‌های هنگفتی که ایجاد این شریانی دارد و از آنجا که تقاطع‌های متعددی بر سر راه آن وجود دارد، هیچ وقت این خیابان به‌طور کامل احداث نخواهد شد».
این کارشناس در پاسخ به ارجاع شهرداری به طرح‌های بالادستی می‌گوید: «طرح جامع و همۀ طرح‌های شهری اولویت‌بندی دارد. نمی‌توانیم دلبخواهی بخشی از طرح را برداریم، آن هم تکه‌ای از آن بخش از طرح را اجرا کنیم».
او می‌افزاید: «مگر در همین طرح جامع قرار نیست از چهارراه کاظمی تا فلکۀ مشتاق پیاده‌راه شود؟ یا در طرح جامع مگر قرار نبوده تا جمعیت شهر به دو میلیون نفر نرسید مساحت شهر کرمان از هتل پارس فراتر نرود؟ مگر طبق همین طرح قرار نبود پنج ترمینال درون‌شهری در کرمان احداث شود. چرا این بخش‌ها از طرح اجرا نمی‌شود؟».
وی با تاکید بر اینکه طرح جامع اولویت‌بندی و سلسله‌مراتب دارد و باید در یک دورۀ 25 ساله اجرا شود، ادامه می‌دهد: «مسئلۀ دیگری دربارۀ طرح‌ها وجود دارد این است که قوانینی در کنار طرح‌های پیش‌بینی شده تا اگر تناقضی بود یا اجرای آن به زیان شهر و شهروندان بود بتوان آن را اصلاح کرد».
او با اشاره به اینکه کمیسیون‌هایی از جمله کمیسیون ماده 5 برای اصلاح طرح‌ها وجود دارد، می‌افزاید: «یکی از وظایف مهم شهرداری این است که این مسائل را شناسایی کرده و طرح را برای اصلاح به کمیسیون‌های مربوطه ببرد».
ناصری یادآور می‌شود: «اگر قرار بود طرح تفصیلی یزد کامل اجرا شود اصلا این شهر نمی‌توانست ثبت جهانی شود. چند ده مورد از طرح تفصیلی یزد اجرا نشده و اصلاح شده که به شهر جهانی تبدیل شده است. طرح تفصیلی یزد باغ دولت‌آ‌باد را به دو پاره تقسیم می‌کرده یا در کرمان به خاطر طرح جامع باید سردر کتابخانه ملی را تخریب کنید».
وی اضافه می‌کند: «طرح‌ها قواعد و قوانین پشتیبان و روال‌هایی دارند که باید مورد توجه قرار گیرد و هرجا که به زیان شهر بود باید اصلاح شوند».
این کارشناس با بیان اینکه ما دربارۀ این اتفاقی که در حال رخ دادن است وظیفه‌ای جز هشدار نداریم، می‌گوید: «امیدواریم شهرداری از یک‌جایی روند عقلانی خود را شروع کند. شاید بگویند این پروژه که شهرداری منطقه دو دنبال می‌کند کار کوچکی است ولی می‌تواند نقطۀ عطفی باشد و برای اولین‌بار در کرمان در جریان تصمیم‌گیری‌ها، شهریت شهر و حیات اجتماعی بر تسریع حرکت سواره اولویت داده شود».
نظر خود را بنویسید