گروه اقتصاد: رویداد ملی توسعة صنایع پایین دستی مس یک حرکت تازه و امیدبخش است. برای آگاهی بیشتر با دکتر رضا رنجبر کریمی، رئیس دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان که نقش مهمی در این رویداد دارند گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
دکتر رضا رنجبر کریمی، رئیس دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان با ابراز خوش‌بینی نسبت به برگزاری این رویداد گفت که با توجه به حمایت‌های مالی که قرار است مس سرچشمه از ایده‌های برتر تا مرحلۀ تجاری‌سازی داشته باشد به برگزاری این مراسم خوش‌بین است.
وی تاکید کرد که برگزاری رویداد ملی توسعه صنایع پایین‌دستی مس می‌تواند به گفتمان‌سازی این مساله کمک کند.
رنجبر کریمی در گفت‌وگو با خبرنگار استقامت با اشاره به نقش دانشگاه در برگزاری این رویداد بیان کرد: «یکی از کارهای بزرگی که قرار است با همکاری مجتمع مس سرچشمه رفسنجان و دانشگاه ولیعصر انجام شود برگزاری رویداد ملی صنایع پایین‌دستی مس است. این رویداد با توجه به نیازی که کشور و به‌خصوص استان کرمان که معروف به بهشت معادن ایران است و همچنین معدن مس سرچشمه که عمدتا محصولات آن به‌صورت خام صادر می‌شود، برگزار خواهد شد».
رنجبر کریمی ادامه داد: «یکی از سیاست‌‌های دولت، جلوگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش‌افزوده با صنایع پایین‌دستی بوده و این رویداد می‌تواند منشاء تحولات زیادی باشد، اشتغال‌زایی ایجاد کند، بر اقتصاد دانش‌بنیان تاثیر بگذارد و سبب ایجاد تنوع محصول شود».
وی خاطرنشان کرد: «مجتمع مس سرچشمه رفسنجان این ایده را با دانشگاه ولیعصر(عج) در میان گذاشت و دانشگاه نیز از همان ابتدا با روی باز، مساله را پذیرفت تا ان‌شاالله اولین رویداد صنایع پایین‌دستی مس در آذرماه برگزار شود».
شروع هر فناوری از دانشگاه است
رئیس دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان دربارۀ نقش دانشگاه در این رویداد توضیح داد: «شروع هر نوع فناوری از دانشگاه است و پایه‌های علمی آن ابتدا در دانشگاه محک می‌خورد. موضوعات مطالعاتی، مقدماتی، آزمایشگاهی، تولید نمونۀ اولیه، مشاوره، آموزش، رساندن نمونۀ اولیه به سطح فناوری 9 یا تولید انبوه مواردی است که دانشگاه می‌تواند در بخش‌های مختلف آن نقش ایفا کند. به‌ویژه دانشگاه ولیعصر رفسنجان که زیرساخت‌های خیلی خوبی در عرصۀ فناوری با ایجاد مرکز رشد واحدهای فناور دارد. این مرکز از سال 91 راه‌اندازی شده و تمام مراحل و زیرساخت تبدیل ایده به پدیده و یا به عبارتی تبدیل ایده به محصول تجاری در دانشگاه فراهم است».
وی یادآور شد: «رویداد ملی توسعۀ صنایع پایین‌دستی مس، به نوعی ایده‌ها را جمع‌آوری می‌کند که ممکن است این ایده‌ها مراحل فناوری را پشت سر گذاشته باشند و تا سطح 9 فناوری رسیده باشند و قرار باشد صرفا تجاری‌سازی شوند و مشخص است که این‌ها از کانال دیگری حمایت می‌شوند و شاید دانشگاه آن‌جا خیلی نقش نداشته باشد ولی بعضا ممکن است ایده‌هایی باشند که مراحل فناوری را پشت سر نگذاشته باشند و صرفا یک ایده هستند و دانشگاه این‌جا خیلی می‌تواند نقش ایجاد کند و دست صاحبان ایده را بگیرد و به آن مرحله‌ای برساند که بعد از آن می‌تواند مرحلۀ تجاری‌سازی را انجام دهد».
رنجبر کریمی ادامه داد: «فضاهای آزمایشگاهی و کارگاهی که در دانشگاه وجود دارد و از همه مهم‌تر تجربه‌ای که دانشگاه در حوزۀ تبدیل ایده به پدیده و رشد دادن ایده‌ها تا رسیدن به سطح فناوری دارد، ازجمله کارهایی است که دانشگاه می‌تواند انجام دهد».
وی بیان کرد: «از سوی دیگر با توجه به ارتباطی که دانشگاه ولیعصر با سایر دانشگاه‌ها، پارک‌های علم و فناوری و مراکز تحقیقاتی دارد، می‌تواند در بحث اطلاع‌رسانی نقش داشته باشد، همان‌طور که نامۀ برگزاری رویداد با عنوان دانشگاه فرستاده شده و وقتی نامه‌ای از سوی دانشگاه ارسال می‌شود، اطمینان‌بخشی خاصی به جامعۀ علمی می‌دهد و جامعۀ علمی کشور و فضای نخبگانی وقتی می‌بینند که یک نهاد علمی در کنار یک نهاد صنعتی کار انجام می‌دهد اعتماد پیدا می‌کند و سبب می‌شود ترغیب شوند و ایده‌هایی که دارند را ثبت کنند، که تا این لحظه ثبت ایده‌ها نسبتا خوب بوده است».
رئیس دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان در پاسخ به این سوال که ارزیابی شما از این طرح چیست و چشم‌انداز کار را چگونه می‌بینید؟ گفت: «برای این رویداد یک سند تدوین شده که دانشگاه هم در تدوین سند نقش داشته است. محورهای این رویداد بیرون آمده و مطالعاتی انجام‌شده که به‌طور کلی مس در چه جاهایی کاربرد دارد؛ یعنی وقتی می‌گویند صنایع پایین‌دستی این فقط یک شعار نیست بلکه یک سند ضمیمۀ آن است که شرکت کاشف کار اجرایی آن را به عهده گرفته و این موضوع را استخراج کرده که به‌طور کلی فلز مس در چه صنایعی کاربرد دارد، از صنایع الکترونیک گرفته تا زیرساخت‌ها، مواد شیمیایی، سیم و مفتول و... همۀ این‌ها در سند گردآوری شده است».
وی افزود: «دانشگاه از ابتدا درگیر این موضوع بوده و در مراحل تدوین سند، مشاوره‌ها و راهنمایی‌هایی که می‌توانسته ارائه داده است. جلساتی را داشتیم و بعضی مواقع محورهایی که مطرح شده به پیشنهاد طرفین بوده است. در واقع تا این‌جای کار همکاری مشترکی صورت گرفته و در ادامه نیز برای این‌که افراد صاحب ایده بتوانند به سراغ موضوعات مختلف بروند، راهنمایی‌های لازم را انجام می‌دهد. مرتب بنده و سایر دوستان به‌ویژه معاونت پژوهشی و رئیس مرکز رشد دانشگاه در این قضیه درگیر هستیم و مشاوره‌های لازم در خصوص جزئیات سند نیز ارائه می‌شود زیرا برخی جاهای سند نیاز به تفسیر دارد و خیلی از محققان از جزئیات آن‌ها مطلع نیستند که دانشگاه در این زمینه نیز نقش بازی می‌کند».
رنجبر کریمی توضیح داد: «دانشگاه‌های دیگر از لحاظ اجرا نقشی ندارند اما در موضوع تشویق اساتید، پژوهشگران، دانشجویان و واحدهای فناور دانشگاه برای این‌که بتوانند ایده‌های خود را ثبت کنند، نقش بسیار پررنگی دارند. به همین دلیل با همۀ روسای دانشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری مکاتبه کردیم و از آن‌ها خواستیم این موضوع را به اطلاع اساتید، دانشجویان و محققان برسانند. همچنین مرکز شهید ستاری تاکنون یک‌سری پیش‌رویداد را در تهران برگزار کرده و در دانشگاه‌های استان نیز قرار است ظرف یکی دو هفتۀ آینده پیش‌رویداد برگزار شود».
وی خاطرنشان کرد: «این پیش‌رویداد برای این است که ذهن دانشجو را به این سمت متوجه کند که قرار است این کار انجام شود تا ایده‌های خود را مطرح کنند».
رویداد به گفتمان‌سازی کمک می‌کند
رئیس دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان تاکید کرد: «با توجه به حمایت‌های مالی که قرار است مس سرچشمه در این خصوص انجام دهد من خیلی به برگزاری این رویداد خوش‌بین هستم. همین که اولین قدم را برداریم و سد را بشکنیم که می‌خواهیم به سراغ صنایع پایین‌دستی برویم و این تلنگر را در ذهن محققین ایجاد کنیم، یک موفقیت است تا آرام‌آرام ذهن‌ها به این سمت برود که می‌توانند در این زمینه ایده بدهند و حمایت‌ها را جذب کنند».
وی ادامه داد: «من خیلی به این موضوع خوش‌بین هستم گرچه ممکن است جامعۀ دانشگاهی هنوز خیلی با این مسائل آشنا نباشند، زیرا شعار جلوگیری از خام‌فروشی را مطرح می‌کنیم اما در عمل متاسفانه کار زیادی انجام نمی‌شود. تا این موضوع تبدیل به گفتمان غالب بشود. زمان می‌برد و برگزاری چنین رویدادهایی حتی اگر ضعف‌هایی نیز داشته باشد به گفتمان‌سازی کمک می‌کند».
وی افزود: «برگزاری این رویداد حداقل این علامت سوال را در ذهن محققان، مسئولان و کسانی که می‌خواهند برای آیندۀ اقتصادی کشور برنامه‌ریزی کنند ایجاد می‌کند و به‌مرور تبدیل به گفتمان می‌شود».
رنجبر کریمی درخصوص برگزاری مکان پیش‌رویدادها بیان کرد: «من در کارگروهی که هر هفته برگزار می‌شود خدمت دوستان گفتم، هرچه پیش‌رویدادهای بیشتری برگزار شود، بهتر است. زیرا جامعۀ دانشگاهی درگیر مسائل آموزشی و پژوهشی صرف هستند و معمولا موضوعات فناوری خیلی در دانشگاه داغ نیست - که البته جای تاسف هم دارد - و این زحمت کار را بیشتر می‌کند و برگزاری پیش‌رویدادها به این موضوع کمک می‌کند».
وی گفت: «به‌عنوان یک عضو در این جلسه تاکید کردم که هرچه می‌توانند در دانشگاه‌ها حضور پیدا کنند، با معاونان پژوهشی دانشگاه و رئیس دانشگاه هماهنگ کنند و جلساتی را برگزار کنند تا دانشجوها بیایند و موضوع را به آن‌ها عرضه کنند. یک زمان شما اطلاعیه می‌دهید و یک زمان با حضور مخاطب، زوایا را برای او باز می‌کنید که خیلی تاثیر دارد».
وی خاطرنشان کرد: «در مواردی نیز به‌عنوان یک نمایشگاه کوچک یا غرفۀ کوچک این کارها را انجام دادند مثلا هفتۀ گذشته سمینار شیمی عالی در قم برگزار شد که همۀ متخصصان شیمی حضور داشتند، آن‌جا هم غرفه‌ای دایر شد تا محققینی که در آن‌جا حضور داشتند بدانند این کار قرار است در کشور انجام شود. وزیر علوم هم از آن غرفه بازدید داشت و در جریان کار قرار گرفت و خیلی مورد تشویق قرار گرفتند. خود من هم در تماسی که با ایشان داشتم خیلی ابراز رضایت کردند که کار دارد انجام می‌شود».
رنجبر کریمی گفت: «دربارۀ پیش‌رویدادها بیشتر منظور این است که در فرصت باقیمانده بیشتر دوستان بتوانند حضور پیدا کنند تا جمعیت خوبی را از لحاظ ایده در این رویداد داشته باشیم».
وی با بیان این‌که تاکنون استقبال نسبتا خوب بوده است، اظهار کرد: «اما تلاش‌مان را ادامه می‌دهیم تا استقبال بیشتر شود. دانشگاه‌ها درگیر مسائل عدیده‌ای مانند مسائل مالی، تغذیه‌ای دانشجویی و ... هستند که کمتر مجالی برای روسای دانشگاه‌ها باقی می‌گذارد تا به این عرصه هم ورود پیدا کنند، هرچند که مهم است و این می‌طلبد که ما پیگیری بیشتری داشته باشیم و امیدواریم که هرچه به انتهای مهلت رویداد نزدیک می‌شویم رغبت و استقبال دانشجویان بیشتر شود».
لزوم حمایت دستگاه‌ها از ایده‌های منتخب
رئیس دانشگاه ولیعصر(عج) رفسنجان درخصوص نقش دستگاه‌های اجرایی دولتی در برگزاری موفق این رویداد، گفت: «نقش نهادهای دولتی تا مرحلۀ برگزاری رویداد خیلی پررنگ نیست، منتها وقتی رویداد برگزار می‌شود و ایده‌های ناب استخراج می‌شود مسلما نقش سایر نهادها خیلی مهم است، به‌ویژه نهادهایی که مرتبط با موضوع فناوری هستند و باید مجوزهای لازم را بدهند، از معاونت اقتصادی استانداری تا محیط زیست که معمولا شرکت‌های تولیدی با آن مشکل دارند، منابع طبیعی و آب و برق و فاضلاب در این زمینه دخیل هستند».
وی ادامه داد: «زمانی ما به همکاری این نهادها نیاز داریم که ایده‌ها می‌آید، داوری می‌شود، ایده‌های ناب استخراج می‌شوند و به مرحله‌ای می‌رسند که باید وارد فاز تجاری‌سازی بشوند. آن‌جا است که باید یک عزم جدی بین مسئولان استان و شهرستان شکل بگیرد و مسئولان اجرایی، این‌جا می‌توانند نقش مهمی داشته باشند، البته ممکن است بعضی ایده‌ها قرار نباشد این‌جا اجرا شوند».
وی توضیح داد: «تاکنون که صرفا موضوع برگزاری رویداد مطرح بوده اعلام وفاداری و همکاری کردند و در جلسات حضور داشتند. امام‌جمعه رفسنجان خیلی پای کار است و در خطبه‌های نماز جمعه موضوع و اهمیت این رویداد را بیان کرد. خبرگزاری‌ها نیز نسبتا خوب پوشش دادند و به‌نوعی تا این لحظه که موضوع اطلاع‌رسانی مطرح بوده، هماهنگی‌ها خوب بوده، اما بعد از برگزاری رویداد نقش این نهادها خیلی پررنگ می‌شود که امیدواریم در جلساتی که بعد از برگزاری رویداد شکل می‌گیرد مجاب شوند که همکاری‌های خود را گسترده کنند».
رنجبر کریمی در پاسخ به این سوال خبرنگار استقامت که آیا نقش این نهادها در سند دیده شده است؟؛ گفت: «در زمان امضای سند من به‌عنوان رئیس دانشگاه و آقای مهندس محققی به‌عنوان مدیر مجتمع مس سرچشمه رفسنجان حضور داشتیم، زیرا حمایت از ایده‌ها را قرار است مس سرچشمه انجام دهد و در بحث‌های مشاوره‌ای، داوری و بحث‌های علمی و فناوری قرار است دانشگاه پای کار بیاید، اما در سند در خصوص اجرا چیزی ذکر نشده است».
رئیس دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان در پاسخ به این سوال که«آیا این مساله باعث چالش نمی‌شود؟» بیان کرد: «سندی که تنظیم شده برای برگزاری رویداد است، اما شاید بهتر باشد برای موضوع اجرای آن و دستاوردهای رویداد ضمائمی داشته باشد یا سند جداگانه‌ای برای آن تدوین شود که جای کار وجود دارد».
راه‌اندازی صنایع پایین‌دستی نیازمند زحمت است
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که برگزاری رویداد صنایع پایین‌دستی مس با هدف جلوگیری از خام‌فروشی چقدر می‌تواند بر این چالش که اتفاقا در سطح ملی گسترده است و بسیاری از معادن به آن دچار هستند تاثیرگذار باشد؟؛ گفت: «مطمئنم این رویداد می‌تواند یک تجربۀ خوب باشد و در واقع می‌تواند موجب شکل‌گیری یک گفتمان در رفسنجان باشد و بعد در سطح کشور هم توسعه پیدا کند».
رنجبر کریمی ادامه داد: «وابستگی اقتصاد کشور به نفت باعث شده که ما تاکنون حضوری در این فضاها نداشته باشیم، راحت نفت را استخراج می‌کردیم و می‌فروختیم و تا چند سال قبل محدودیتی نداشتیم و اقتصاد ما کلا یک اقتصاد نفتی و به طور اخص، یک اقتصاد دولتی شده است و چون راحت پول به دست می‌آمده، دیگر کسی به خودش زحمت نمی‌داده که بخواهد کار دیگری انجام دهد، منتها کشورهای دیگر که نفت و معدن را نداشتند، مواد خام را از ما گرفتند و زنجیرۀ ارزش افزوده ایجاد کردند و چندین برابر قیمت به ما برمی‌گردانند».
وی اظهار کرد: «مثلا ترکیه، بلژیک و ژاپن که مشتری اصلی ایران هستند، مس ندارند اما در گزارشی دیدم درآمد آن‌ها از صنایع پایین‌دستی مس چندین برابر درآمدی است که ما از خام‌فروشی مس در ایران داریم، زیرا ما به اصل 44 قانون اساسی که همیشه رهبر انقلاب هم بر آن تاکید کردند، توجه نکردیم، در نتیجه اقتصاد دولتی ما مدام فربه‌تر شده و الان اگر بخواهد وارد فاز واگذاری شود و آن را به بخش خصوصی بدهد، مشکلاتی وجود دارد».
رئیس دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان یادآور شد: «یک زمان مطرح شد که کارخانه‌های دولتی به مردم واگذار شود که در واقع به‌نوعی هم دولتی باشد و هم خصوصی که اصطلاحا خصولتی شدند، این سبب نشد که اقتصاد ما یک رویکرد خصوصی داشته باشد و مردم آن را اداره کنند، بلکه به نظر من، مشکلی بر مشکلات اضافه کرد».
وی ادامه داد: «اگر ما بتوانیم نظیر این رویدادها را توسعه بدهیم و تبدیل به گفتمان کنیم مطمئنم در زمان کوتاهی هم ذهن‌ها و فکرهای محققان دانشگاهی و هم کسانی که می‌خواهند در مس، فولاد یا محصولات کشاورزی سرمایه‌گذاری کنند آرام‌آرام وارد این فاز شود».
وی خاطرنشان کرد: «در حوزۀ کشاورزی ایران بزرگ‌ترین تولیدکنندۀ زعفران است اما کشورهای دیگری که زعفران ندارند از برندسازی و مارکتینگ این محصول بیشتر درآمد دارند. یا پسته در رفسنجان که عمدۀ محصول به‌صورت خام به فروش می‌رود، زیرا راحت‌تر به پول دست پیدا می‌کنند. اما همیشه این‌طور نیست. زیرا سوبسیدهای دولتی به‌مرور در حال حذف شدن هستند و دیگر تولید پسته با آب ارزان امکان‌پذیر نیست و آرام‌آرام در ذهن کشاورز این موضوع شکل می‌گیرد که از آن‌چه دارد استفادۀ بهتری بکند، زیرا دیگر نمی‌تواند از هر هکتار مانند قبل پسته برداشت کند و میزان پستۀ تولید او به دلیل مشکلاتی مانند آب و سایر موارد کاهش پیدا کرده است».
رنجبر کریمی اضافه کرد: «راه‌اندازی صنایع پایین‌دستی نیازمند زحمت و تلاش است و همان‌طور که اشاره کردید خیلی‌ها اعتقاد دارند به دلیل نبود زیرساخت بهتر است خام‌فروشی را ادامه دهیم، منتها وقتی آن‌طور فروختیم زیرساخت فراهم نمی‌شود، باید از جایی شروع کرد، کشورهای صنعتی که به جایی رسیدند روز اول زیرساخت نداشتند، منتها چون چاره‌ای نداشتند و تنها راه نجات آن‌ها پرداختن به صنایع پایین‌دستی بوده زیرساخت را آماده کردند و درآمد آن‌ها در بخش مس از ما که معدن مس داریم بیشتر است».
وی افزود: «نمی‌توان به این بهانه که چون زیرساخت، صنایع مکمل و تکنولوژی فراهم نیست بگوییم این کار فایده ندارد، یک عده باید مجاهدانه وارد این عرصه بشوند، حمایت و تلاش کنند و به‌مرور که چند نمونه بیرون آمد، می‌تواند به بخش‌های دیگر نیز توسعه پیدا کند».
تولید فناوری هزینه‌بر است
رنجبر کریمی اظهار کرد: «تولید فناوری هزینه‌بر است و تا رسیدن به دانش فنی هیچ سودی در آن نیست، هیچ‌کس هم هزینۀ فناوری را در کشور نمی‌دهد و معمولا کسی هم رغبت نمی‌کند به سمت سرمایه‌گذاری در حوزۀ صنایع پایین‌دستی بیاید اما حسن این رویداد این است که مس سرچشمه می‌خواهد این خلاء را پر کند و می‌خواهد بگوید من هزینۀ فناوری را می‌دهم و اگر ایده دارید، کسی هست که از ایدۀ شما حمایت کند تا به مرحلۀ تجاری‌سازی برسد».
وی توضیح داد: «در تجاری‌سازی زمانی که بیزینس‌پلن بیرون می‌آید و مشخص می‌شود سود و زیان آن چقدر است و چقدر می‌تواند درآمد ایجاد کند، سرمایه‌گذار هم می‌آید سرمایه‌گذاری می‌کند ولی از مرحلۀ آزمایشگاهی تا رسیدن به مرحلۀ فناوری که آزمون و خطا دارد باید پایلوت ساخته شود و شاید چندین بار درست و خراب شود و این هزینه را کسی تقبل نمی‌کند. این هزینه‌ها سبب می‌شد تا افراد کمتر به این سمت گرایش پیدا کنند».
رئیس دانشگاه ولیعصر (عج) رفسنجان ادامه داد: «این رویداد که من به آن خوش‌بین هستم برای این است که پشتوانه دارد و جای تشکر دارد که مجتمع مس سرچشمه پای کار آمدند، زیرا آن‌ها کار خود را انجام می‌دهند و الان هم دارند تولید را افزایش می‌دهند و می‌فروشند و نقصی ندارند، ولی پای کار آمدند و گفتند ایده‌ها را حمایت می‌کنند و قول صددرصدی دادند که هم از طریق صندوق سی‌وی‌سی که ایجاد شده و مجوزهای آن کامل گرفته شده و هم از طریق مس کمک‌هایی را انجام دهند و به نوعی هزینۀ فناوری را مس سرچشمه متقبل شده تا به مرحلۀ تجاری‌سازی برسد و آن زمان است که سرمایه‌گذار غریبه هم به این‌جا می‌آید زیرا می‌داند ایده به جایی رسیده که الان مشخص است سود و زیان آن به چه شکل است و به راحتی سرمایه‌گذاری می‌کند».
وی تاکید کرد: «من خوش‌بین هستم که برگزاری این رویداد به گفتمان‌سازی کمک می‌کند تا آرام‌آرام صنایع و بخش‌های دیگر مانند پسته توسعه پیدا کند تا ان‌شاءالله بتوانیم در همۀ حوزه‌ها خام‌فروشی را اندکی کم‌رنگ‌تر کنیم».
خبرنگار استقامت پرسید: «در حوزۀ پسته چنین نهادی وجود ندارد که این ریسک را بپذیرد و این مطالعات را انجام دهد تا این خلاء را پر کند». رنجبر کریمی توضیح داد: «از ایده‌ای که به ذهن خطور می‌کند تا زمانی که به تجاری‌سازی برسد 9 گام وجود دارد و همۀ این‌ها هزینه‌بر است بدون این‌که سودی دریافت شود و هر کس ورود کرده هزینه‌ها را از جیب پرداخته است. به عنوان مثال ما که در دانشگاه پیشتاز بودیم در بحث فناوری الان 95 واحد فناور داریم که 19 مورد آن دانش‌بنیان است و 14 مورد را اساتید دانشگاه راهبری می‌کند و همۀ آن‌ها از یک ایدۀ خام شروع شدند که توسط آزمایشگاه انجام شده و توسعه پیدا کردند اما هزینه‌ها را خود شخص تامین کرده و حتی موردی داریم که یکی از اساتید شرکت دانش‌بنیان که الان نزدیک به 100 نفر اشتغال ایجاد کرده برای تامین هزینه‌ها، خانۀ خود را فروخته، زیرا عشق و علاقه داشته است و الان آن را به جایی رسانده که محصول تولیدی آن به خارج از کشور نیز صادر می‌شود، اما همه که این‌طور نیستند و ممکن است فرد دارای ایده، دانش‌آموزی باشد که هیچ درآمد و سرمایه‌ای ندارد».
وی یادآور شد: «اگر ایده‌ای در ذهن افرادی شکل بگیرد کار مراکز رشد حمایت است، البته حمایت‌های این مرکز بسیار اندک است اما در رویداد صنایع پایین‌دستی مس اگر بدانند ایده‌ای به مرحلۀ تجاری‌سازی می‌رسد حاضر هستند میلیاردها تومان حمایت کنند تا به آن مرحله برسند و این پشتوانه سبب می‌شود که من خوش‌بین باشم حتی اگر فقط یک ایده از دل این رویداد خارج شود، زیرا این ایده می‌تواند تلنگری باشد در کنار مس که بیش از 50 سال خام به فروش رفته و الان می‌توان یک صنعت پایین‌دستی را شکل داد».
نظر خود را بنویسید