گروه اقتصاد: افول قالی کرمان که از سال‌ها پیش آغاز شده، به اذعان بسیاری از مقامات دولتی و فعالان خصوصی این بخش همچنان ادامه دارد آن‌چنان که برخی کارشناسان این هشدار را می‌دهند که ممکن است قالی‌بافی نیز به سرنوشت شالبافی کرمان مبتلا و نابود شود.
عقیل سیستانی ـ استاد دانشگاه و پژوهشگر می‌گوید که «کرمان همیشه یکی از چهار قطب اصلی و در برخی مقاطع اولین قطب فرشبافی در ایران و حتی دنیا بوده اما امروز حتی در بین استان‌های کشور جزو آخرین‌ها هستیم».
تولید و صادرات این هنر ـ صنعت پرسابقه با چالش‌های گوناگونی دست به گریبان است.
شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی نودمین جلسۀ خود را به بررسی مسائل مربوط به فرش اختصاص داد. در این جلسه که استاندار کرمان، رئیس کل دادگستری استان، رئیس اتاق کرمان، معاون اقتصادی استاندار، مدیرکل صمت استان و جمع دیگری از مدیران دولتی و دست‌اندرکاران فرش حضور داشتند، فرصتی فراهم شد تا برخی از فعالان این بخش مشکلات و مطالبات خود را بیان کنند.
یکی از نکات قابل‌تامل که فعالان خصوصی فرش استان در این جلسه مطرح کردند مربوط به صادرات فرش بود که زندی، مسئول اتحادیه فرش دستباف رفسنجان و تولیدکننده و فروشنده فرش دربارۀ آن گفت: «فرش‌های دستبافی که الان صادر می‌شود فرش‌های کهنه‌ای است که افغانستانی‌ها صادر می‌کنند!». موضوعی که «هروی» از دیگر فعالان فرش نیز آن را تایید کرد. هروی همچنین یادآور شد که برای فروش فرش در داخل کشور هم با مشکل مواجهند.
او با تاکید بر اینکه باید در شهر کرمان راستۀ فرش‌فروشی داشته باشیم، گفت: «در کرمان باید بتوانیم حداقل به خود کرمانی‌ها فرش بفروشیم».
محسن اشرف ـ رئیس اتحادیه صنف فرش دستباف، مس و صنایع‌دستی کرمان نیز اعلام کرد که صادرات فرش کرمان به‌دلیل نبود خدمات مربوط به آماده‌سازی نهایی فرش در کرمان، از گمرکات سایر استان‌ها انجام می‌شود.
به گزارش استقامت، در این نشست که 30 شهریورماه برگزار شد، اشرف همچنین یادآور شد: «در سال 94 شورای گفت‌وگو مصوباتی دربارۀ فرش دستباف داشت که هیچ‌کدام اجرا نشد».
او سپس با اشاره به صادرات فرش کرمان از دیگر استان‌ها افزود: «صادرکنندگان نمونۀ فرش در استان داریم ولی صادرات خود را از تهران انجام می‌دهند».
وی ادامه داد: «یکی دیگر از مشکلاتی که داریم مربوط به مالیات است. در حالی که تولیدکنندگان فرش دستباف معاف از مالیات هستند ولی تولیدکنندگانی که فروشگاه دارند وقتی در حجره و فروشگاه خود فرش را می‌فروشند باید مالیات بدهند».
اشرف چالش دیگر را بیمۀ قالی‌بافان ذکر کرد و توضیح داد: «به دلیل تراکم بدهی‌های دولت در 30 سال گذشته تامین اجتماعی بیمه‌شدۀ جدیدی را از سال 95 قبول نمی‌کند. بیمه روستایی و عشایری معرفی شده اما چندان مورد استقبال قرار نگرفته است».
صادرات از دست‌رفته
در ادامه، زندی، مسئول اتحادیه فرش دستباف رفسنجان و تولیدکننده و فروشنده با اشاره به صادرات فرش‌های کهنۀ کرمان توسط افغانستانی‌ها اظهار کرد: «وقتی از این موضوع باخبر شدیم، خواستیم خودمان بازار را به دست بگیریم، تا جایی جلو رفتیم ولی نمی‌شود. این فرش‌ها را از مرز پاکستان عبور می‌دهند و ما برای عبور با مشکل مواجهیم و حتی تهدید هم می‌شویم».
وی سپس بیان کرد: «در بخش فرشبافی شهرستان رفسنجان در کشکوئیه و نوق و داوران و دره‌جوز و خود شهر رفسنجان حدود دو هزار بافنده داریم که 1000 نفر آن‌ها کارت دارند. از این دو هزار نفر 1860 نفر برای یزد زحمت می‌کشند و فرش می‌بافند».
زندی ادامه داد: «باید فرشبافی کرمان رواج یابد و تولید فرش در استان انجام شود».
وی اظهار کرد: «از گذشته تا الان همۀ فروشندگان امانت‌فروشی فرش دارند. یعنی بافنده فرش را به ما می‌دهد و ما با درصدی آن را برای فروش ارائه می‌کنیم. نسبت به درصدی از فروش فرش که داریم، حق ما نیست این همه مالیات بپردازیم».
رکود در فروش
هروی ـ یکی دیگر از فعالان بخش فرش استان کرمان گفت: «می‌گویید چرا صادرات فرش انجام نمی‌شود؟ یک دلیل این است که ما از سلیقۀ دنیا دور افتادیم و سلیقۀ دنیا را نمی‌شناسیم».
وی با بیان اینکه فرش کهنۀ ما را افغانستانی‌ها دارند صادر می‌کنند، افزود: «فکر می‌کنید اگر الان تحریم رفع شود کسی آن سوی مرز ایستاده فرش بخرد؟».
وی ادامه داد: «فروش در داخل هم مشکل دارد. در فروش فرش چه انگیزه‌ای برای مردم ایجاد کردیم؟ چند روز قبل یک قالی به یک ورزشکار دادند و گفتند چهار میلیارد تومان قیمت دارد. آیا این واقعیت دارد؟ به‌طور کاذب قیمتی را به فرش نسبت می‌دهند و کسی جرات نمی‌کند سراغ آن بیاید».
هروی بیان کرد: «ما یک راستۀ فرش در کرمان نداریم».
او گفت: «سال 93 نمایشگاهی برگزار شد، بعد از آن کسی سراغی از نمایشگاه‌ها گرفت؟».
این فعال فرش خطاب به رئیس دادگستری استان اظهار کرد: «در تولید فرش شرایط به گونه‌ای است که انگار می‌خواهند یک سرباز در خط مقدم با اسلحۀ خصوصی خودش بجنگد. اگر پیروز شد، به او آفرین می‌گویند و اگر باخت می‌گویند مشکل خودش است!».
او افزود: «از سال 99 املاک تولیدکنندۀ فرش یک بار به عنوان وثیقه و یک‌بار توقیف و یک‌بار تملیک در گرو بانک‌هاست. هفت سال تولیدکنندۀ فرش در دادگاه‌ها تلاش می‌کند که اثبات کند دارند از او سود پلکانی می‌گیرند».
او ادامه داد: «در کرمان باید بتوانیم حداقل به خود کرمانی‌ها فرش بفروشیم». هروی با تاکید بر اینکه باید فروش فرش در داخل افزایش یابد، اظهار کرد: «سال 94 در جلسه‌ای با حضور استاندار وقت گفتیم در خیابان ناصریه راستۀ فرش‌فروشی راه‌اندازی و مشوق هم داده شود که مثلا هرکس فروشگاه خوبی ایجاد کرد، معافیت مالیاتی در یک دورۀ چند ساله داشته باشد، گفتیم شهرداری از کسی که فروشگاه فرش راه‌اندازی می‌کند عوارض نگیرد، گفتیم بانک‌های خیابان ناصریه را شعبه فرش کنیم همۀ این موارد مصوب شد اما برای آن کاری انجام ندادند».
وی گفت: «حالا اینکه 72 هزار بافنده در استان بیمه شود چه مشکلی از فروش فرش رفع می‌شود؟».
ضرورت برنامه‌ریزی
دکتر عقیل سیستانی ـ استاد دانشگاه، فعال صنعت فرش و تحلیل‌گر و پژوهشگر نیز در این نشست، در بخشی از اظهاراتش با بیان اینکه داستان فرش کرمان داستان عجیبی است، گفت: «فرش کرمان تا چند دهه قبل جایگاه خاصی در حوزۀ برند و تجارت و فروش و تولید داشت، امروز اما در همۀ بخش‌ها هم نمایش زنجیرۀ ارزشی گذشته و هم زنجیرۀ تولید و هم فروش و صادرات دچار مشکل است».
وی افزود: «نگرانی ما این است آیندۀ فرش کرمان به فرجام شالبافی و ترمه‌بافی برسد».
وی ادامه داد: «وضعیت کنونی فرش کرمان در بین استان‌های کشور جالب نیست. در دورانی می‌توان گفت همیشه یکی از چهار قطب اصلی و در برخی مقاطع اولین قطب فرشبافی در ایران و حتی دنیا بودیم ولی امروز در بین استان‌های کشور جزو آخرین‌ها هستیم که جای تاسف دارد».
وی گفت: «براساس آمار سازمان صمت در حال حاضر 72 هزار هنرمند بافنده در کل استان داریم. 50 هزار و 500 نفر از بافندگان کارت قالی‌بافی دارند و حدود 15 هزار نفر بیمه قالی‌بافی و سه هزار نفر بیمه عشایری و روستایی دارند».
سیستانی در بخش دیگری از اظهاراتش برخی از مهم‌ترین چالش‌های فرش کرمان را برشمرد که از جملۀ آن به عدم وجود موزه‌های تخصصی در استان برای حفظ و نمایش وترویج اصالت‌های گذشته و عدم جمع‌آوری و حفظ منتخبی از آرشیو تولیدات آنتیک قدیمی برای نمایش در موزه اشاره کرد و افزود: «متاسفانه حتی پنج فرش از گذشته درخشان فرش استان را حفظ نکرده‌ایم».
وی سپس تصریح کرد: «هیچ اکسیر جادویی برای رفع مشکلات کنونی فرش وجود ندارد و تنها با برنامه‌ریزی و تلاش می‌توانیم کمک کنیم حداقل شرایط فعلی را حفظ کنیم و با عزم جدی و با کمک بخش خصوصی که مهم‌ترین سکان‌دار حوزه فرش است آن را رونق بدهیم».
نظر خود را بنویسید