اسما پورزنگی‌آبادی
امسال همزمان با هفتمین سالگرد ثبت جهانی لوت اتفاقی تازه رخ داده که گشایش رسمی سایت لوت‌شناسی دکتر احمد مستوفی در شهر شهداد است.
در این سایت قرار است به گردشگران و بازدیدکنندگان این بیابان شگفت‌انگیز و یگانه در جهان آگاهی‌هایی داده شود تا بدانند وقتی از لوت حرف زده می‌شود، دقیقا از چه چیزی گفته می‌شود؟
سایت لوت‌شناسی دکتر مستوفی با سرمایه‌گذاری گروه گردشگری سارلوت و هتل پایاب شهداد راه‌اندازی شده است.
شهداد کلانتری ـ موسس گروه سارلوت و مدیر سایت لوت‌شناسی در گفت‌وگو با استقامت دربارۀ اهداف و ضرورت راه‌اندازی این سایت و اینکه چه امکاناتی در آن وجود دارد توضیحاتی داد و از مسئولان شهر کرمان و شهداد خواست تا برای معرفی این سایت به آن‌ها کمک کنند. گفت‌وگو با کلانتری به ضعف‌ها و کمبودهایی که برای میزبانی از گردشگران لوت وجود دارد هم کشیده شد. او با اشاره به وضعیت بسیار بد جاده‌های دسترسی در این منطقه، اولویت نخست را بهسازی جاده‌ها به ویژه مسیر شهداد ـ ده‌سلم دانست.
این فعال گردشگری معتقد است که میراث‌فرهنگی هنوز قبول ندارد که برگ برنده‌اش فقط بیابان لوت است. کلانتری تصریح کرد: اگر در کرمان بیابان لوت نبود (آمار) گردشگری کرمان صفر بود!
گفت‌وگو با او را در ادامه می‌خوانید.
گفتنی است نشانی سایت لوت‌شناسی: شهر شهداد، انتهای بلوار تختی، هتل پایاب است. این سایت از ساعت 8 صبح تا 8 شب فعال است و از آن‌جایی که برای حدود 50 نفر ظرفیت دارد، نیاز است تورلیدرها با هماهنگی قبلی مراجعه کنند اما مردم عادی هر زمان که خواستند می‌توانند از امکانات این مرکز استفاده کنند.
*لطفا در ابتدا سایت لوت‌شناسی را معرفی کنید و بفرمایید که با چه اهدافی راه‌اندازی شده است؟
اجازه دهید در ابتدا یک معرفی مختصر از لوت داشته باشم؛ به جرات می‌توان گفت که لوت زیباترین و کامل‌ترین بیابان جهان از نظر ریخت‌شناسی سطح زمین است یعنی تمام پدیده‌های ریخت‌شناسی (ژئومورفولوژی) در آن کامل است. در این بیابان منطقۀ آتشفشانی گندم بریان، رودخانۀ شور، کلوت‌ها، تپه‌های ماسه‌ای ریگ یلان، پدیدۀ نبکاها و بلندترین نبکاهای جهان و گرم‌ترین نقطۀ کره زمین را داریم ضمن اینکه وجود تاریخ و فرهنگ و باستان‌شناسی در این بیابان از هفت هزار سال پیش نیز ثابت شده است. در آمریکا و سایر مناطق جهان کلوت هست ولی در نزدیکی کلوت‌ها، این همه تپۀ ماسه‌ای ریگ یلان وجود ندارد یا عربستان 1000 کیلومتر تپۀ ماسه‌ای دارد ولی هیچ‌کدام به بلندی و زیبایی و پیچیدگی تپه‌های ماسه‌ای بیابان لوت نیستند. این بیابان مجموعه‌ای کامل از همۀ این جاذبه‌هاست و به آن زیباترین و کامل‌ترین بیابان جهان می‌گویند و حتی به الماس بیابان‌ها هم معروف شده است. با توجه به تجربۀ چندین ساله‌ای که در برگزاری تورهای گردشگری در لوت داشتیم، به این موضوع پی بردیم که بازدیدکنندگان باید آگاهی کاملی از این بیابان داشته باشند. البته خود من، قبل از سفرها، روی بنرهایی دربارۀ ریخت‌شناسی سطح زمین، پوشش گیاهی، حیات جانوری، اقلیم و ویژگی‌های باستان‌شناسی لوت توضیحاتی به گردشگران می‌دادم اما برای اینکه هرکسی که به این بیابان سفر می‌کند، اطلاعات کاملی از آن پیدا کند، تصمیم به راه‌اندازی سایت لوت‌شناسی با مشارکت هتل پایاب شهداد گرفتیم. در واقع، هدف بیش‌تر آگاهی دادن به گردشگران دربارۀ جایی است که قرار است ببینند. در جهان، چنین مراکزی را به اسم visit center (مرکز بازدید) می‌شناسند اما چون معادل فارسی آن چندان گویا نیست، آن را با اسم سایت لوت‌شناسی معرفی کردیم. هدف اصلی این سایت، معرفی بیابان لوت به بهترین شکل ممکن و در خور نام این بیابان است. سایت هم از چند بخش شامل پوشش گیاهی، حیات جانوری، اقلیم، ژئومورفولوژی و یک سالن کتابخانه تشکیل شده است. یک بخش آن هم به نمایش آثار دکتر مستوفی اختصاص داده شده است. ایشان نخستین پژوهشگر ایرانی هستند که شش سال در بیابان لوت تحقیق کردند. در این سایت، ویدئو پروژکتور، وسایل کامل آموزشی و لپ‌تاپ وجود دارد و هرکسی بخواهد دورۀ آموزشی در این سایت برگزار کند، می‌تواند از این امکانات استفاده کند. به گونه‌ای برنامه‌ریزی کردیم که سایت صرفا یک نمایشگاه نباشد. با دانشگاه باهنر و پایگاه جهانی لوت و میراث‌فرهنگی هم قراردادهایی می‌بندیم تا در مشارکت با این نهادها برنامه‌هایی در این سایت اجرا کنیم. اینکه چرا شهداد را انتخاب کردیم به این دلیل است که بیش‌ترین گردشگران لوت از درگاه ورودی شهداد هستند بنابراین، هرکسی که به بیابان می‌آید به راحتی می‌تواند از این مرکز بازدید کند. دلیل انتخاب هتل پایاب برای راه‌اندازی این مرکز هم این است که میراث‌فرهنگی شهداد حتی یک ساختمان مناسب برای خودش ندارد، چه رسد به اینکه بخواهد مکانی به ما بدهد. هتل پایاب فضای مناسبی دارد و مکان زنده‌ای است و زیرساخت‌های مناسبی هم دارد و چنانچه توریست‌ها به این مرکز بیایند، امکانات لازم برای میزبانی وجود دارد. نکتۀ مهم‌تر اینکه سایت لوت‌شناسی کاملا با هزینۀ شخصی تیم گردشگری سارلوت و هتل پایاب راه‌اندازی شده و هیچ ارگانی حتی یک ریال به ما کمک نکرده و بالغ بر 300 میلیون تومان برای این سایت هزینه کردیم.
*لیدرها می‌توانند از این به بعد تورهای لوت را به این سایت بیاورند؟
بله. حتی روی تمام عکس‌ها کیو.آر کُدی وجود دارد که بازدیدکنندگان می‌توانند با اسکن آن، تصاویر و فیلم‌ها و توضیحات بیش‌تری از آن عکس را دریافت کنند. مثلا عکس روباه شنی را گذاشته‌ایم اما چون محدودیت فضا داشتیم و نمی‌شد اطلاعات بیش‌تری از آن را ارائه کنیم، از این امکان استفاده کردیم تا اطلاعات کامل‌تری به بازدیدکنندگان ارائه شود.
*اطلاعاتی که می‌دهید چند زبانه است؟
فعلا در زیر عکس‌ها به دو زبان انگلیسی و فارسی این اطلاعات درج شده است.
*مشکلی همیشه وجود دارد و آن اینکه برخی از راهنمایان گردشگری اطلاعات علمی دقیقی دربارۀ آثار و اماکن گردشگری ندارند. این سایت چگونه می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند؟
یکی از اهداف اصلی سایت لوت‌شناسی آموزش است و یکی از دوره‌هایی که برنامه‌ریزی کردیم، آموزش راهنمایان تخصصی بیابان لوت است. ضمن اینکه راهنمایان گردشگری با آوردن تورها به این سایت، اطلاعات کامل و علمی براساس آخرین تغییرات روز دنیا به آن‌ها می‌دهند و چون تصویر و صدا هم وجود دارد، وقتی مثلا از گندم بریان صحبت می‌شود، مسافران درک واضحی از این منطقه خواهند داشت و این، بسیار در افزایش شناخت گردشگران تاثیرگذار است. همچنین، بازدیدکنندگان می‌دانند لوت فقط کلوت‌ها نیستند و کلوت‌ها فقط آن‌ها که کنار جاده واقع شده‌اند نیستند بلکه کلوت‌های شمالی، جنوبی، شرقی و غربی را داریم که هرکدام زیبایی منحصربه‌فرد خود را دارند و کلوت‌های مثلا شمالی با جنوبی متفاوت هستند. گردشگران با دریافت اطلاعات کامل از لوت در این سایت، به این نتیجه خواهند رسید که بارها و بارها باید این بیابان را ببینند.
*می‌دانیم که لوت بین سه استان کرمان و سیستان‌وبلوچستان و خراسان جنوبی گسترده است. در این سایت فقط جاذبه‌هایی را که در مرز جغرافیایی استان کرمان قرار دارد معرفی می‌شود؟
معرفی ما روی عرصۀ بیابان لوت و محدودۀ ثبت جهانی لوت در هر سه استان متمرکز است.
*آقای کلانتری، در حال حاضر، در حوزۀ گردشگری لوت با چه ضعف‌هایی مواجه هستیم؟
راه‌اندازی سایت لوت‌شناسی تنها یکی از ضعف‌ها را رفع کرده اما هنوز مشکلات بسیار زیادی در لوت وجود دارد. یکی از مهم‌ترین ضعف‌ها نبود و کمبود زیرساخت‌های مناسب گردشگری است. اقامتگاه‌های بوم‌گردی بسیار زیادی در شهداد ایجاد شده تا جایی که بیش‌ترین آمار اقامتگاه‌های استان مربوط به همین منطقه است اما متاسفانه امکانات دیگری که نیاز است را نداریم. از شهداد تا رود شور که می‌خواهیم برویم، جاده وضعیت بسیار بدی دارد. از شفیع‌آباد تا کلوت‌ها با اتوبوس یا مینی‌بوس با سرعت بیش از 40 کیلومتر نمی‌توان حرکت کرد؛ جادۀ آسفالته پر از چاله و دست‌انداز است. همچنین، یک سرویس بهداشتی عمومی خوب در این منطقه نداریم. تمیزترین سرویس‌های بهداشتی در امامزاده است و این درست نیست که توریست‌ها را مدام به این مکان ببریم. علاوه بر این، در این منطقه مشکل سوخت داریم. چند سال است که وعده داده می‌شود قرار است پمپ بنزینی در مسیر شهداد به شفیع‌آباد راه‌اندازی کنند اما تاکنون این اقدام انجام نشده است. یک پمپ بنزین در شهداد داریم که اگر خراب شود، همۀ برنامه‌ریزی تورهای گردشگری به هم می‌خورد. از دیگر مشکلات، نبود تابلوهای معرفی جاذبه‌های لوت است؛ بسیاری از مردم نمی‌دانند نبکا چیست و چگونه تشکیل شده است؟ سال 95 این بیابان ثبت جهانی شده و حالا بعد از هفت سال ما با هزینۀ خودمان و عشق خودمان به لوت سایت لوت‌شناسی را راه‌اندازی کردیم ولی میراث‌فرهنگی هنوز این توانایی مالی را ندارد که چند تابلوی راهنما نصب کند. مردم در اثر ناآگاهی، شاخۀ درخت گز لوت را می‌شکنند و نمی‌دانند این درختی که دارند شاخه‌اش را می‌شکنند چند صد سال سن دارد. متاسفانه باید بگویم که میراث‌فرهنگی هنوز قبول ندارد که برگ برنده‌اش فقط بیابان لوت است. اگر در کرمان بیابان لوت نبود (آمار) گردشگری صفر بود.
*الان اوضاع گردشگری کرمان چگونه است؟
در نوروز امسال میراث‌فرهنگی اعداد و ارقامی اعلام کرد که به نظر می‌رسید تا حدی اغراق‌آمیز است. گردشگری که برای راهنمای گردشگر، برای اقامتگاه و هتل سود نداشته باشد، گردشگر نیست. گردشگرانی که امسال به کرمان آمدند بیش‌تر مذهبی بودند. گردشگری کرمان هر سال بدتر از سال قبل می‌شود. برخی واحدهای گردشگری درآمدی بسیار پایین و یا حتی نزدیک به صفر داشتند. متاسفانه با شرایطی که وجود دارد، در کرمان چیزی به نام گردشگری نداریم.
*الان در شهداد فصل گردشگری نیست. درست می‌گویم؟
بله.
*پیش‌بینی شما از ماه‌های آینده چیست؟ فکر می‌کنید پاییز و زمستان امسال اوضاع بهتر از پارسال باشد؟
ما گردشگر را تورهای خارجی می‌دانیم چون تورهای ایرانی درآمدی ندارند. براساس رزروهایی که تورهای گردشگری برای بازدید لوت انجام داده‌اند، باید بگویم که امسال نسبت به پارسال وضعیت خیلی بهتر است. سال گذشته، اتفاقاتی که افتاد (اعتراضات) در ابتدای فصل گردشگری کویر بود و کل تورهای گردشگری لغو شد. سال گذشته حدود شش تور را خود ما لغو کردیم. کلی سرمایه‌گذاری کرده بودیم و وسیله خریده بودیم و با لغو این تورها کلی خسارت دیدیم.
*به برخی ضعف‌ها و چالش‌های حوزۀ زیرساختی در لوت اشاره کردید. اگر قرار باشد اقدامی در حال حاضر انجام شود اولویت چیست؟
مهم‌ترین اولویت، درست کردن جاده است.
*یعنی همۀ مسیرهای دسترسی از کرمان تا دل لوت؟
تا دل لوت که نه. یکی از مهم‌ترین مسیرهای دسترسی، شهداد تا ده‌سلم است که باید ترمیم و بهسازی شود. اولویت بعدی، ایجاد یک مجموعۀ رفاهی است. شهداد به‌طور جدی نیاز به مجموعۀ رفاهی دارد. تابلوهای معرفی بیابان هم اولویت بعدی است. شهداد غنی‌ترین تمدن جهان را دارد ولی حتی هیچ المانی در ورودی این شهر نیست که آن را معرفی کند. الان هم حتما نیاز است که بخشدار و شهردار شهداد تابلوی راهنما برای هدایت گردشگران به سایت لوت‌شناسی را نصب کنند. دربارۀ تشکیل کلوت‌ها و نبکاها و توصیه‌هایی مثل اینکه بدون لیدر وارد بیابان نشوید و در چه مناطقی حرکت کنید نیاز به تابلوی معرفی داریم تا مردم آگاه شوند. اگر گردشگران بدانند که مثلا کلوت‌های لوت بلندترین و زیباترین کلوت‌های جهان هستند حتما در حفاظت از آن‌ها مشارکت می‌کنند.
*در سایت لوت‌شناسی به چه حمایت‌هایی نیاز دارید؟
نیاز جدی به معرفی سایت داریم. به جرات می‌توانم بگویم که سایت بسیار کاملی است اما باید معرفی شود. نیاز داریم در شهر کرمان چند بیلبورد را به ما اختصاص بدهند تا سایت لوت‌شناسی را معرفی کنیم.
نظر خود را بنویسید