گروه جامعه: در حالی که برخی معماران نسبت به طرح کاروانسرای طلا و جواهر که قرار است در بافت تاریخی شهر کرمان و در زمینی در مجاورت مسجد ملک ساخته شود بدبین هستند و آن را نوعی شهرفروشی و فاقد توجیه می‌دانند، شهرداری و استانداری و شرکت مس بر اجرای این طرح مصمم هستند.
قرار است این کاروانسرا با سرمایه‌گذاری مشترک شهرداری و شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه ساخته شود و تفاهم‌نامۀ این مشارکت صبح شنبه 27 خردادماه در حضور استاندار کرمان و پورابراهیمی ـ نماینده کرمان و راور در مجلس امضا شد.
آن‌طور که در جلسۀ امضای این تفاهم‌نامه مطرح شد، حسن‌زاده ـ معاون اقتصادی استاندار «بانی» این طرح و سرمایه‌گذاری است. او توضیح داد که چرا به چنین تصمیمی رسیده‌اند. پیشینۀ کرمان در طلاسازی، مصرف بالای طلا در کرمان از سویی و عدم تولید آن در استان و واردات طلا از شهرهایی مثل اصفهان و یزد از سویی دیگر، آن‌ها را به این نتیجه رسانده که ظرفیتی برای طلاسازی در کرمان ایجاد کنند. او گفت که در چین هم که رتبۀ اول تولید طلا در دنیا را دارد چنین طرحی اجرا شده است. حسن‌زاده همچنین تاکید کرد که قرار نیست «پاساژ طلا» بسازند و افزود: «می‌خواهیم در کشور طلاساز باشیم نه طلافروش».
طلایی که قرار است در این کاروانسرا در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد را از پسماندهای کارخانۀ مس جدا می‌کنند. بنا به گفتۀ مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه، ایجاد کارخانۀ فرآوریِ جداسازی طلا و سایر عناصر قیمتی از مس در دست پیگیری است.
البته علیرضا جواهریان ـ رئیس اتحادیه طلا و جواهر و نقره کرمان به مسئولان یادآور شد که برای رقابت با شهرهایی مثل اصفهان و یزد نیاز به فضاهای بزرگ‌‌تر داریم و فضاهای کوچک برای مشاغل کوچک است. او همچنین با اشاره به نرخ اجارۀ مغازه‌های طلافروشی در قیصریه زرگران، آن را «خارج از عرف» دانست و گفت: «می‌خواهید بازاری که وجود دارد را نابود کنید و بازار دیگری بسازید؟».
اظهارات و مواضع مدافعان طرح ساخت کاروانسرای طلا و جواهر را در ادامه می‌خوانید.
به گزارش استقامت، امیر حسن‌زاده ـ معاون اقتصادی استاندار کرمان در ابتدای جلسۀ «امضای تفاهم‌نامۀ شرکت ملی مس و شهرداری کرمان برای ساخت و راه‌اندازی کارگاه‌های تولید طلا و جواهر در کرمان» توضیح داد: «حدود 3 ماه قبل جلسه‌ای با شهردار کرمان داشتیم که در آن موضوع مشاغل خانگی نیز مطرح شد. شهردار زمین واقع در خیابان امام را به ما معرفی کرد و گفت که چند سال مانده و هیچ سرمایه‌گذار شخصی به دلیل ضوابط میراثی و محدودیت ارتفاعی ورود نمی‌کند. همان روز، دکتر رستمی ـ مدیرعامل شرکت ملی مس ایران در کرمان بودند و با هم برای بررسی مشکلات معدن مس دره‌آلو رفته بودیم. آنجا بنده پیشنهاد سرمایه‌گذاری مس در این زمین را مطرح کردم. بعد از جلسه، برای بازدید از زمین رفتیم. شهردار هم آمدند و اولین جلسه کنار پروژه برگزار شد. دکتر رستمی شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه را معرفی کردند و جلسات دیگری نیز برگزار شد».
وی با بیان اینکه کشور ما معدنی است ولی متاسفانه در حوزۀ طلا کسی خیلی کار نکرده است، افزود: «سالانه نیاز به 30 تا 40 تن طلا داریم».
وی سپس اظهار کرد: «کرمان پیش از این در حوزۀ طلا ورود نکرده بود اما در جنوب در فاریاب دو محدودۀ طلا پروانه گرفته‌اند، یکی کارخانه‌اش احداث شده و دیگری در حال احداث است. این طلا عیار خوبی هم دارد».
وی ادامه داد: «از طرفی، در گذشته، کرمان تولیدکنندۀ طلا بوده است ولی اکنون تولید به سمت اصفهان و یزد رفته است. با تولیدات داخلی مشکلی نداریم، بازار طلای کشوری مثل ترکیه الان در دنیا برند شده است در صورتی که قبلا ما این بازار را داشتیم».
حسن‌زاده بیان کرد: «جالب این که مصرف طلا در استان کرمان نسبت به استان‌های شمالی بیش‌تر است و هرچه به سمت شهرهای جنوبی می‌رویم بیش‌تر هم می‌شود تا جایی که مصرف طلا در یکی از شهرهای محروم در استان کرمان به اندازۀ مرکز استان و حتی بالاتر است».
معاون استاندار کرمان سپس گفت: «در دنیا، چین رتبۀ اول و هند رتبۀ دوم تولید طلا را دارد به گونه‌ای که 60 درصد تولید را این دو کشور انجام می‌دهند. چین 675 تن و هند 611 تن تولید دارد. در هند تقریبا 100 میلیون نفر در زمینۀ طلاسازی و گهرسنگ در حال فعالیت هستند».
فقط بازار کرمان مدنظر نیست
معاون اقتصادی استاندار کرمان ادامه داد: «شرکت مس می‌گوید که تولید یک میلیون تن مس کاتد را دنبال می‌کند، ما گفتیم برای صنایع پایین‌دستی چه می‌کنید؟ دوستان مس گفتند کنگو دو میلیون تن کاتد ایجاد کرده است. گفتیم درست است کنگو رتبۀ اول در تولید کبالت و رتبۀ دوم الماس را دارد ولی زندگی مردم کنگو خیلی بدتر از کشور ماست. پس، هدف یک یا دو میلیون کاتد نیست بلکه باید در صنایع پایین‌دست سرمایه‌گذاری کرد و طلا از جمله صنایعی است که سریع نتیجه می‌دهد».
حسن‌زاده توضیح داد: «در سرچشمه 1300 کیلو در لجن آنودی طلاست ولی به بورس می‌رود اما آنچه ما دانش آن را داریم و می‌توانیم فرآوری کنیم، طلاست. بنابراین، به شرکت مس پیشنهاد دادیم و پذیرفتند که در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند؛ نگاه ما فقط هم به طلا نیست چرا که در لجن آنودی نقره و ... را هم داریم که باید مورد توجه قرار گیرد تا ارزش افزودۀ آن نصیب کشور شود».
وی تاکید کرد: «در زمین شهرداری نمی‌خواهیم پاساژ طلا بسازیم بلکه می‌خواهیم جایی باشد که شمش با برند شرکت مس بیاید و تولید طلا صورت بگیرد و در کشور، طلاساز باشیم نه طلافروش».
وی افزود: «در کاربری آن هم حتما کارگاه‌های ساخت طلا دیده و پروتکل‌های امنیتی لحاظ شود. می‌خواهیم این اعتماد به‌نفس در شهر باشد و همه بگویند در کشور ما هم طلاساز هستیم».
حسن‌زاده اضافه کرد: «مدلی مشابه در کشور چین اجرا شده است و قرار شد در سفری از نزدیک آن مدل را هم ببینیم».
وی گفت: «فقط هم بازار طلای کرمان مدنظر نیست بلکه نگاه آینده به بازارهای خلیج و اروپاست».
معاون استاندار کرمان افزود: «توانمندی آن در کرمان هست. بنده به همۀ آموزشگاه‌های خصوصی سر زدم. ظرفیت و علاقۀ تولید طلا در کرمان وجود دارد».
نمایشگاه و فروشگاه هم می‌سازیم
در ادامۀ این جلسه، سعید شعرباف‌تبریزی ـ شهردار کرمان گفت: «با وجود اینکه سال‌ها در فراخوان‌های گوناگون، زمین مجاور مسجد ملک مطرح می‌شد ولی به دلیل شرایط خاصی که ضوابط میراث فرهنگی تعریف کرده و فاصلۀ بسیار نزدیک آن با بافت تاریخی مرکزی کرمان، سرمایه‌گذار عادی که فقط به دنبال افزایش تراکم و حساب و کتاب‌های اولیۀ اقتصادی نرخ بازگشت سرمایه است نیامده و این سرمایه‌گذاری تاکنون صورت نگرفته است».
وی افزود: «بعضا پیشنهاداتی به ما می‌شد که این عرصۀ بسیار مهم تفکیک شود و به همان سبک پشت مسجد، مسکونی و تجاری در آن ایجاد شود اما خیلی مقاومت شد تا این اتفاق نیفتاد».
وی ادامه داد: «تا اینکه با کمک دکتر حسن‌زاده و نظر مساعد دوستان مس این گره از سرمایه‌گذاری در این منطقه از شهر باز شد. از ابتدا بنا بر این نبود که اینجا بازار لوکس فروش طلا باشد بلکه بخش نمایشگاهی و فروشگاهی هم دارد. حتی در پیش‌نویس اولیه که در حال بررسی است، در زمینۀ فناوری و نوآوری نیز مرکزی دیده شده و فضاهای عمومی از جمله آمفی‌تئاتر نیز در آن دیده شده است».
وی مدعی شد: «زنجیرۀ تامین طلا و گهرسنگ که بخش قابل توجهی از آن را در کرمان داریم در این محل مشاهده خواهیم کرد».
شهردار کرمان اظهار کرد: «از لحاظ سیما و منظر و تطابق آن با بافت تاریخی مسجد به طور حداکثری توجه صورت می‌گیرد و یکی از دغدغه‌های مشاور این بوده که بنایی کاملا هم‌پیوند با بافت تاریخی ایجاد کنیم یعنی فضایی که از معماری تا کاربری آن متناسب باشد».
وی اضافه کرد: «اکنون، بزرگ‌ترین زمینی که در بافت تاریخی کرمان داشتیم را در اختیار مس قرار می‌دهیم».
شعرباف‌تبریزی گفت: «جزئیات موضوع از طریق شورای شهر پیگیری می‌شود و اصل کار که طراحی نقشه و جزئیات اجراست را در کوتاه‌مدت انجام خواهیم داد».
کار مهم کارخانۀ استحصال طلاست
در ادامۀ این جلسه عابدی‌نژاد ـ مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه نیز با بیان اینکه یکی از دغدغه‌های استان معدنی صنایع پایین‌دستی و فرآوری و تکمیل زنجیرۀ ارزش است، گفت: «در فرآیند تولید مس کاتد یک پسماند آنودی ایجاد می‌شود که حاوی عناصر اقتصادی بسیار ذی‌قیمتی است که ارزان‌قیمت‌ترین آن طلا و نقره است اما متاسفانه سال‌های زیادی که به آن توجه نشده ولی ما داریم به این فرایند نزدیک می‌شویم و کار را در دو محور پیش می‌بریم».
وی افزود: «یک محور، ایجاد کارخانۀ فرآوری با مشارکت طرف‌های ایرانی و خارجی است تا طلا و نقره و کلیۀ عناصر اقتصادی و نادری که در پسماند آنودی است را جدا کنیم».
وی ادامه داد: «محور دوم تولید شمش طلا است که مادۀ اولیه برای تولید طلا و جواهر مورداستفادۀ مردم است».
وی با تاکید بر اینکه کار کلیدی و مهم، ایجاد کارخانۀ استحصال این عناصر است، اظهار کرد: «به دلیل وجود عناصر گرانبها در این پسماند، مقداری کار از لحاظ فنی پیچیده است. در حال حاضر که این پسماند فروش می‌رود گزارشی ندارم که جایی هۀ عناصر آن جداسازی شود ولی هدف ما این است که هرچه اقتصادی است را جدا کنیم».
عابدی‌نژاد همچنین گفت: «آمادگی داریم پارک علم و فناوری و مرکز رشد صنعت مس را در شهر کرمان ایجاد کنیم. شهرداری اگر کاروانسرای قدیمی که مخروبه شده را در اختیار ما قرار دهد می‌توانیم مرمت و آن را به پارک علم و فناوری تبدیل کنیم».
مرکز رشد و نوآوری ایجاد می‌شود
دکتر زارعی از شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه نیز دربارۀ این طرح گفت: «مفهوم کاروانسرا به این ترتیب انتخاب شد که در کاروانسراهای قدیم هم سکونت و بازرگانی و هم مذاکره و مشارکت را داشتیم و همه به صورت سرپایی بوده است».
وی افزود: «در زمینۀ فلزات قیمتی از آموزش و تحقیق و توسعه تا پژوهش کاربردی و فناوری در این کاروانسرا اجرا خواهد شد».
وی ادامه داد: «شکل زمین L مانند است. بخش انتهایی آن می‌تواند مرکز رشد، نوآوری و جایی باشد که صاحبنظران مربوط به فلزات باارزش در آنجا جمع شوند و در کنار آن، هم تجارت و هم تجاری‌سازی فلزات قیمتی نیز صورت گیرد».
وی اضافه کرد: «اینجا مرکزی است که گردشگران هم خواهند آمد و مجموعه‌ای اتفاقات در آن رقم می‌خورد».
کارگاه‌های بزرگ نیاز داریم
علیرضا جواهریان ـ رئیس اتحادیه طلا و جواهر و نقره کرمان نیز گفت: «این طرح، بسیار خوب و مفید است اما خواهشم این است که از ظرفیت اتحادیه نیز استفاده شود».
وی افزود: «رقبای ما یزد و اصفهان هستند که حداقل 20 سال از ما جلوتر هستند. ما برای اینکه بتوانیم با دیگر کارخانجات مهم رقابت کنیم نیاز به فضاهای بزرگ‌‌تر داریم».
وی تاکید کرد: «فضاهای کوچک برای مشاغل کوچک است و ما برای رقابت نیاز به فضاهای بزرگ داریم».
جواهریان سپس با بیان اینکه سرمایۀ اولیۀ ما طلاست، اظهار کرد: «کسی که آموزش دیده، برای شروع کار، نیاز به طلا دارد ولی بانک‌ها وام نمی‌دهند. اگر «بانک طلا» ایجاد شود که شرکت سرمایه‌گذاری مس طلا را در اختیار بگیرد و با گرفتن ضمانت کافی، طلا بدهند و طلا بگیرند خیلی به رونق تولید کمک می‌کند».
وی ادامه داد: «ما قیصریه زرگران را در کرمان داریم که 100 سال قدمت دارد و تقریبا 80 سال دست ماست. ما این بازار را آباد کردیم اما اجاره‌هایی که داریم، خیلی بالا و خارج از عرف است. بازاری که وجود دارد را می‌خواهید نابود کنید و بازار دیگری بسازید؟».
از بخش خصوصی نظرخواهی شود
محمدرضا پورابراهیمی ـ نماینده کرمان و راور در مجلس نیز در این جلسه گفت: «در زمینۀ طلا و جواهر دو تشکیلات داریم که یکی وابسته به اتاق اصناف است. نظرات صنف طلا و جواهر بسیار کمک می‌کند و به عنوان اصل در تفاهم‌نامه مدنظر قرار گیرد».
وی افزود: «ظرفیتی هم اتاق بازرگانی تحت عنوان تشکل تولیدکنندگان طلا و جواهر ایجاد کرده و در کرمان انجمن تولیدکنندگان طلا و جواهر تشکیل شده است».
وی تاکید کرد که حتما از این دو تشکل برای اجرای این طرح نظرخواهی شود.
وی همچنین اظهار کرد: «خواسته یا ناخواسته شبکۀ گسترده‌ای از تولید در حوزۀ مشاغل خانگی می‌تواند راه‌اندازی شود اما چون نیاز دارند مجموعه‌ای اقتصادی در بالادست قرار گیرد، این کاروانسرا در پشتیبانی‌های بعدی فقط به ساخت منجر نشود بکه این حمایت‌ها را نیز انجام دهد تا مشاغل خانگی با این اقدام که طلا بگیرند و طلا بدهند راه بیفتد و در واقع، ساخت به صورت دستمزد و کارمزدی نیز انجام شود».
وی اضافه کرد: «ایجاد مجموعۀ جدید علم و فناوری در این پروژه هم مطرح است که تاکید ما این است حتما با دانشگاه و مراکز تخصصی که الان فعال هستند هماهنگ شود و موازی‌کاری صورت نگیرد».
طلافروشی نمی‌سازند
پیش از امضای تفاهم‌نامه بین شهردار کرمان و عابدی‌نژاد مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری مس سرچشمه، استاندار کرمان نیز طی سخنانی با دفاع از این طرح گفت: «این زمین مدت‌هاست روی ست شهرداری مانده بود و یکی، دو کار دیگر می‌خواستیم در آن انجام بدهیم ولی به دلیل محدودیت‌های میراثی ممکن نبود».
محمدمهدی فداکار افزود: «ساخت کاروانسرای طلا و جواهر، اتفاقی نو و ملی است و حتما آن منطقه نوسازی می‌شود و پیرامون آن هم حتما کارهای دیگری صورت خواهد گرفت و آن محدوده آبادی می‌گیرد».
وی ادامه داد: «ضمن اینکه در زمینۀ ساخت طلا ظرفیتی وجود ندارد و ما استانی مصرف‌کننده هستیم و طلا وارد می‌شود، میزان مصرف هم در استان رقم بالایی است».
فداکار بیان کرد: «معادن طلا در جنوب استان و مقداری طلا هم در پسماندهای شرکت مس وجود دارد که می‌تواند به تولید طلا در استان کمک کند».
استاندار کرمان اظهار کرد: «شهرداری با زمین و مجوزها به این پروژه ورود می‌کند و شرکت سرمایه‌گذاری مس هم این کاروانسرا را می‌سازد».
وی اضافه کرد: «مشاور نظر متخصصان را در ساخت مجموعه لحاظ می‌کند. نظارت تخصصی صنف و متصدیان آموزش و تولید نیز وجود خواهد داشت».
وی تاکید کرد: «بنا نیست اینجا فروشگاه طلا شود بلکه مجموعه‌ای تولیدی است. حتما در کنار تولید، کارهای دیگری نیز انجام می‌شود ولی هدف اصلی تولید طلاست».
نظر خود را بنویسید