گروه جامعه: چند نفر از شما که این گزارش را می‌خوانید، روستای دستکند میمند در شهربابک را می‌شناسید؟ آیا تا حالا تجربۀ بازدید و تماشا و اقامت در این روستا که یکی از سایت‌های شاخص میراثی در دنیاست را داشته‌اید؟ روستایی که سکونت در آن، طی هزاران سال، بی‌وقفه، ادامه داشته است و به واسطۀ تعامل تحسین‌برانگیز انسان و طبیعت در آن، جهانیان را به این نتیجه رساند که اعلام کنند: میمند جزو میراث بی‌مانند بشری است و باید حفظ شود. یکی از نمودهای بارز این تعامل، سه مرحله کوچی است که میمندی‌ها انجام می‌دهند. در حالی که کوچ در ایران و دیگر جاهای دنیا اغلب دو مرحله‌ای است.
این روستا تابستان سال 94 در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار گرفت و اگرچه پیش از این نیز، مورد توجۀ پژوهشگران و گردشگران بود اما ثبت جهانی توانست بیش از پیش، آن را در کانون توجه قرار دهد. با این وجود، همچنان، آن‌طور که نیاز است، این روستا شناخته و معرفی نشده است تا جایی که در فهرست رسمی اماکن گردشگری پربازدید نوروز امسال، نامی از میمند نبود و باغ شازده ماهان، ارگ بم و حمام گنجعلیخان براساس آمار فروش بلیت، پربازدیدترین‌ها معرفی شدند. آیا میمند مهجور مانده است؟
دکتر رضا ریاحیان ـ مدیر پایگاه میراث جهانی میمند می‌گوید که آمار واقعی بازدید گردشگران از این روستا، کم از باغ شازده ندارد اما به دلیل عدم همراهی دهیاری و نبود امکانات لازم، نمی‌توانند به تعداد بازدیدکنندگان، بلیت بفروشند. او توضیح می‌دهد که در باغ شازده یا ارگ بم، افراد برای بازدید از بنا، پشت باجۀ بلیت می‌ایستند و بلیت تهیه می‌کنند اما در میمند که یک روستای زنده است، نمی‌توانیم این‌طور عمل کنیم.
او دلایل این کم‌فروشی بلیت را شرح می‌دهد و تاکید می‌کند که آمار واقعی بازدید از میمند با باغ شازده و ارگ بم برابری می‌کند.
در همین حال، ریاحیان منتقد این نگاه است که میمند را تنها یک جاذبۀ گردشگری بدانیم. او به فردای‌کرمان می‌گوید: «برخلاف اینکه میمند فقط به‌عنوان یک جاذبۀ گردشگری دیده شده و می‌گوییم خدمات بده! این روستا در زمینه‌های گوناگون فرصت‌های فراوانی دارد اما تاکنون تنها فرصتی که در میمند شناسایی کرده‌ایم، گردشگری است و اینکه فرد از روستا بازدید کند و یک چای و غذا بخورد و برگردد! در حالی که دیگر سایت‌های جهانی، تنها، جاذبۀ گردشگری هستند، میمند در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، پژوهشی ظرفیت‌های بسیاری دارد تا جایی که می‌توان گفت هیچ‌یک از سایت‌های میراثی کرمان و ایران و حتی جهان ظرفیت‌هایی که میمند دارد را ندارند».
در همین حال، ریاحیان از چالش‌هایی که میمندِ جهانی‌شده با آن روبروست می‌گوید که در صدر آن، عدم همراهی دهیاری روستاست.
او با بیان اینکه اصلی‌ترین چالش این است که میراث‌فرهنگی در میمند تنهاست، اظهار می‌کند: «این روستا و آبادی‌های اطراف آن، دهیاری دارند ولی عدم همراهی سیستم‌های اجرایی با پایگاه، چالش اصلی ماست. در این چهار سال که مسئولیت پایگاه را برعهده دارم، هیچ همکاری نه از دهیاری دیدم، نه از شورا و نه از بخشداری».
ریاحیان می‌افزاید: «می‌گوییم فعلا تنها فرصت میمند گردشگری است. تاکنون پایگاه میراث‌جهانی میمند برای تامین زیرساخت‌های گردشگری 70 چشمه سرویس بهداشتی در این روستا ساخته است که حدود 58 چشمه آن، پیش از مسئولیت بنده ساخته شد. نگهداری این سرویس‌های بهداشتی برعهدۀ پایگاه نیست چون اعتباری در این خصوص نداریم. نگهداری برعهدۀ دهیاری است اما دهیاری کاری نمی‌کند».
او با طرح این پرسش که زباله‌ها را در همۀ روستاهای کشور چه نهادی جمع می‌کند؟ پاسخ می‌دهد: «دهیاری» و ادامه می‌دهد: «اما در میمند، این اتفاق نمی‌افتد. بنده، یکی از نیروهای پایگاه را موظف کرده‌ام که کار جمع‌آوری زباله را انجام می‌دهد. حدود 20 سطل زباله از شهرداری‌های اطراف گرفتیم و در روستا تعبیه کردیم. حتی خرید پاکت زبالۀ این سطل‌ها را پایگاه انجام می‌دهد. زباله‌هایی که جمع‌آوری می‌شود را هم رها نمی‌کنیم بلکه در جایی می‌سوزانیم و معدوم می‌کنیم اما این اقدامات وظیفۀ پایگاه نیست. بعد که فاکتور این کارها را ارائه می‌کنیم، گفته می‌شود: شما وظیفه‌ای برای انجام این کارها نداشتید. درست هم می‌گویند. وظیفۀ پایگاه تامین زیرساخت است و اقدامات اجرایی را دهیاری باید انجام دهد».
ریاحیان اظهار می‌کند: «شرح وظایف پایگاه معلوم است که در حفاظت، مرمت، ساماندهی و ایجاد زیرساخت خلاصه می‌شود. شرح وظایف دهیاری هم مشخص است اما دهیاری وظایف قانونی خود را انجام نمی‌دهد».
وی تاکید می‌کند: «این عدم همراهی دهیاری، یکی از چالش‌های اصلی میمند است و باید هرچه زودتر فکری برای آن بشود. شخصی مثل من دارد کارهای برزمین مانده را انجام می‌دهد اما ممکن است مدیر بعدی، پس از شش ماه، خسته شود و همه چیز را رها کند».
تهدیدی به‌نام تجمیع آغل‌ها
ریاحیان در ادامه، با یادآوری اینکه شاخصۀ اصلی ثبت جهانی میمند تعامل انسان و طبیعت است که نمود بارز آن، سه مرحله کوچ است، تاکید می‌کند: «اگر این سه مرحله کوچ اتفاق نیفتد انگار که منظر فرهنگی میمند هیچ چیزی ندارد!». او توضیح می‌دهد: «مردمان میمند در چهار ماه اول سال باید برای چرای گوسفندان به دشت خاتون‌آباد بروند. در چهار ماه دوم به آبادی‌های سردسیری بالادست روستا می‌روند و چهار ماه سوم سال در روستای میمند زندگی می‌کنند. خودِ میمند به‌عنوان هستۀ اصلی این منظر فرهنگی، یک منزلگاه زمستانی است و هیچ‌گاه یک روستای دائم نبوده است».
وی می‌گوید: «یکی از چالش‌ها و تهدیدات فعلی روستا، طرحی است که شرکت مس در منطقۀ خاتون‌آباد دارد. شرکت مس قصد داشت آغول‌های موجود در محدودۀ منظر جهانی میمند که در دشت خاتون‌آباد واقع شده را تجمیع کند و این، تهدید جدی برای ثبت جهانی میمند است».
ریاحیان در پاسخ به این پرسش که مگر طرح شرکت مس منتفی نشد؟ اظهار می‌کند: «برای اینکه تجمیع آغل‌ها اتفاق نیفتد جنگیدیم و خطری که تجمیع آغول‌ها برای ثبت جهانی دارد را تبیین کردیم. فعلا که مس قصد اجرای این طرح را ندارد اما معلوم نیست در آینده چه اتفاقی بیفتد و تا چه زمانی، بر سر تصمیم فعلی خود بمانند».
ضعف در تولید محتوا
متاسفانه، دربارۀ میمند خوب تولید محتوا نشده و اغلب راهنمایان گردشگری ما اطلاعات دقیق و درست و مفیدی دربارۀ این سایت جهانی ندارند.
مدیر پایگاه میراث جهانی میمند با بیان این مطلب می‌افزاید: «متاسفانه شهربابک کنشگر اجتماعی فعال ندارد در حالی که در منطقه‌ای مثل شهداد در مجاورت بیابان جهانی لوت و دیگر مناطق استان کنشگران خوبی داریم. در میمند اما کنشگری که مطالبه‌گری کند نیست. حتی در حوزۀ رسانه، بیش‌ترین مصاحبه دربارۀ میمند را شما با بنده انجام داده‌اید. چهار سال اینجا هستم یک‌بار خبرنگاران محلی از من نمی‌پرسند چه داری می‌کنی؟ رسانۀ فعال باید باشد، کنشگر فعال باید باشد تا تولید محتوای خوب داشته باشیم».
عدم کفاف اعتبارات
ریاحیان در ادامۀ گفت‌وگو دربارۀ چالش‌های روستای میمند می‌گوید: «چالش دیگر ما مربوط به کمبود اعتبارات روستاست. اعتباراتی که اداره کل و وزارت میراث‌فرهنگی به این روستا اختصاص داده خوب است ولی با افزایش قیمتی که در بازار رخ داده، اعتبارات جوابگو نیست».
وی با اشاره به اجرای پروژۀ اصلاح شبکۀ برق روستا ادامه می‌دهد: «سال 98 اعتبار یک میلیارد و 400 میلیونی داشتیم و با آن 50 درصد پروژۀ اصلاح شبکه را پیش بردیم ولی در حال حاضر، یک میلیارد و 200 میلیون تومان اعتبار داریم و بعید است بتوانیم با این پول، حتی پنج درصد پیشرفت فیزیکی داشته باشیم».
وی اظهار می‌کند: «اعتبارات خوبی به میمند اختصاص داده شده اما با توجه به شرایط اقتصادی و افزایش قیمت‌ها کفاف تکمیل پروژه‌ها را نمی‌دهد».
وی با تاکید بر اینکه اعتبارات باید افزایش یابد، از پیشرفت 80 درصدی پروژۀ اصلاح شبکۀ برق میمند خبر داده و می‌گوید: «برای تکمیل این پروژه به پول نیاز داریم».
وی می‌افزاید: «باید اعتبارات میمند افزایش یابد. شرکت مس سال گذشته، در راستای تعهدات اجتماعی، مبلغی را به پایگاه پرداخت کرد و با آن، پروژۀ ساخت موزه مردم‌شناسی را شروع کردیم که 50 درصد پیشرفت دارد اما تکمیل آن، نیاز به اعتبار دارد».
وی تاکید می‌کند: «با این اعتبارات، نمی‌توانیم کارهای بزرگی که نیاز روستاست را انجام دهیم».
چالشی به‌نام بلیت‌فروشی
ریاحیان دربارۀ نبود میمند در فهرست آثار پربازدید در ایام نوروز امسال نیز به فردای‌کرمان می‌گوید: «این، به همان مشکلی برمی‌گردد که پیش از این، دربارۀ عدم همراهی دهیاری روستا گفتم». او توضیح می‌دهد: «مثلا صف یک کیلومتری از خودروها جلوی روستا تشکیل شده، فردی با خودرویی با چهار سرنشین قصد ورود به روستا را دارد و می‌گوید که من میمندی هستم یا اقوامم در میمند زندگی می‌کنند. تا بخواهیم راستی‌آزمایی کنیم و پول بلیت ورودی را بگیریم، صف یک کیلومتری خودروها طولانی‌تر می‌شود. ما با بافت زندۀ روستا مواجهیم. نمی‌شود جلوی فردی که خود و فامیلش در میمند است را بگیریم».
وی می‌افزاید: «آمار واقعی بازدید از میمند کم از باغ شازده ندارد. در باغ شازده یا ارگ بم، افراد برای بازدید، پشت باجۀ بلیت می‌ایستند و بدون پرداخت هزینه، اجازۀ ورود به آن‌ها داده نمی‌شود اما در میمند نمی‌توانیم این‌طور عمل کنیم. برای حل این مشکل باید دهیاری پای کار بیاید».
وی با تاکید بر اینکه آمار واقعی بازدید از میمند با باغ شازده و ارگ بم برابری می‌کند، می‌گوید: «گردشگر داریم ولی نمی‌توانیم از همه بلیت بگیریم. بخواهیم از همه بلیت بگیریم، ممکن است کشمکش‌هایی بین نیروهای ما و بازدیدکنندگان رخ بدهد. ما هم که ضابط اجرایی نیستیم. اگر دهیاری به وظایف خود عمل می‌کرد، این مشکل هم قابل حل بود اما در حال حاضر، نمی‌توانیم از همۀ بازدیدکنندگان بلیت بگیریم». / الف
نظر خود را بنویسید