محمد لطیف‌کار
یکی از رویدادهای هنری مهم این روزها، برگزاری نمایشگاه «سفالینه‌های کارگاه زمان برگرفته از سوزن‌دوزی‌های بلوچی» است. در این نمایشگاه که در محل کارگاه تولید آن به نشانی بلوار معلم کوچه ۱۶ در حال برگزاری است، آثار جذاب و شگفت‌انگیز سفالی که نقوشی از سوزن‌دوزی بلوچ دارد، برای نمایش و فروش عرضه شده است.
این آثار توسط هنرمند پروانه نعمتیپورکرمانی و با مشارکت همسر ایشان، استاد و هنرمند نقاش محمد محمدی‌زاده تولید شده است.
نعمتیپورکرمانی فارغ‌التحصیل مقطع لیسانس و فوق لیسانس در رشتۀ نقاشی است. دربارۀ اینکه چرا به نقوش سوزن‌دوزی بلوچ توجه کرده است؟ می‌گوید: «من چهار سال در دانشگاه زاهدان درس خواندم. چه از نظر دانشگاه و چه برخوردی که مردم داشتند بسیار دورۀ خوب و خوشایندی بود. پیرامون همان تجربۀ خوب، دوست داشتم نشانی از آن دوران و آنجا را به‌طور شاخص انجام بدهیم و حس و حالی خوبی که از این آدم‌ها گرفتیم را معرفی کنیم».
او که کارشناسی ارشد را در دانشگاه اصفهان خوانده، می‌افزاید: «دوران تحصیلم در اصفهان دورۀ بسیار سختی بود. با دو فرزند، رفت‌وآمد هفتگی به آنجا داشتم. سوار اتوبوس می‌شدم، به دانشگاه می‌رفتم و دوباره برمی‌گشتم. توقف چندانی نداشتم که بخواهم با مردم آنجا و آن شهر ارتباط گسترده‌ای بگیرم».
تاثیری که زاهدان و فرهنگ زاهدان بر این هنرمند گذاشته اما، او را به تولید این سفالینه‌ها سوق داده است. این نمایشگاه تا سه‌شنبه شانزدهم اسفندماه برپاست.
گفت‌وگو با نعمتیپورکرمانی را در ادامه می‌خوانید.
*دربارۀ آثار نمایشگاه ممکن است توضیح دهید؟
آثار نمایشگاه نقوشی دارد که مربوط به سوزن‌دوزی بلوچ و مهره‌هایی است که برای سوزن‌دوزی بلوچی استفاده می‌شود. شروع این ایده به 14 سال قبل برمی‌گردد که اولین‌بار خریدی از مهره‌های سوزن‌دوزی را انجام دادیم. زمان زیادی گذشت تا اینکه سال گذشته، تصمیم گرفتیم با سفال تجربه‌ای داشته باشیم و از همان‌جا کار شروع شد. مهره‌ها روی کارها آمد و از نظر رنگ‌گذاری، در حال و هوای شخصی خودمان کار کردیم.
*قبلا کار سفال کرده بودید؟
تولید ظرف سفالی را خودم کار نکرده بودم. تنها یک دوره برای کار مجسمه‌سازی و قالب‌گیری در دوران دانشگاهی گذرانده بودیم ولی اینکه بخواهیم به شکل فعلی و با استفاده از کوره، ظروف سفالی تولید کنیم، بسیار تجربۀ جدید و لذت‌بخشی بود و ناگفته نماند در این فرایند، از دوستان استاد رضا تائبی و آقای یاسین شرفایی هم راهنمایی گرفتیم و آن‌ها لطف کردند و کمک دادند. نتیجۀ آن، شده کارهایی که در نمایشگاه ارائه شده است.
*هدف شما از برگزاری این نمایشگاه چیست؟
کارها هم برای فروش و درآمدزایی است و هم اینکه نقش‌‌مایه‌هایی که اصیل هستند و کم‌تر دیده می‌شوند، به شکلی متفاوت، نشان داده شوند. قرار نیست سوزن‌دوزی فقط روی لباس باشد. نقوش سوزن‌دوزی خیلی قیمت بالایی دارد و برای بسیاری از ما خرید آن سخت است. این آثار اما، در حالی که آن نقوش را دارد، با قیمت خیلی جزئی‌تر قابل تهیه است. از عناصر شعر هم در برخی آثار استفاده کردم.
*از چه زمانی کار تولید این آثار را شروع کردید؟
تقریبا یک سال است که درگیر کار سفال هستیم. البته نه به این معنا که هر روز و مدام مشغول به این کار بوده باشیم. بالاخره، مشکلاتی وجود داشته و مانع می‌شده است.
*مثلا چه مشکلاتی؟
رسیدگی به کارهای خانه و خانواده و ابتلا به کرونا و کسالت همسرم هرکدام باعث شد که توقف‌هایی بین کار تولید این آثار داشته باشیم. حجم آثاری که در این نمایشگاه ارائه می‌شود هم خیلی کم است. علاقه‌مند بودیم هرچه زودتر بازخورد مردم را بگیریم بنابراین، با همین تعداد آثار، نمایشگاه را برگزار کردیم.
*برای نمایشگاه تبلیغ هم نکردید. درست می‌گویم؟
در فضای فیزیکی نه تبلیغ انجام ندادیم و فقط در شبکه‌های اجتماعی این کار را از روز دوشنبه انجام خواهیم داد. در همین مدت کوتاه، مدیرکل محترم میراث‌فرهنگی به نمایشگاه آمدند و بسیار از آثار تمجید کردند و پیشنهاد دادند که آثار را در باغ‌موزه هرندی ارائه دهیم.
*ارزیابی خودتان از کارهایی که انجام شده در مقایسه با نمایشگاه‌هایی که در این زمینه دیده‌اید، چیست؟
سعی کردیم از بهترین متریال در تهیۀ این ظروف استفاده کنیم. از آن‌جایی که این کارها کاربردی است، لعابی که استفاده کردیم، 100 درصد این قابلیت را دارد که هرچیزی داخل ظروف ریخته شود و خوردن آن مشکلی ایجاد نمی‌کند.
*منظورتان از کاربردی بودن آثار چیست؟ این ظروف بیش‌تر تزئینی به نظر می‌رسند.
نه. این‌طور نیست. از این ظروف برای نوشیدن قهوه و مایعات می‌توان استفاده کرد. برخی دیگر سالادخوری هستند. سعی ما بر این بوده که حتما استفادۀ کاربردی داشته باشند.
*برای تولید این آثار، چه مسیری را طی کردید؟
اگر در کارها دقت کنید، فرم خیلی حاکم است و فرم‌های راحت و آزاد را می‌بینیم. خیلی در این زمینه تلاش کردیم تا ببینیم به چه فرمی برسیم که کار در کوره نشکند و نترکد، خیلی خیلی سخت اما جذاب بود. هنوز هم خیلی جای کار دارد.
*نحوۀ تولید این آثار را آموزش هم می‌دهید؟
خیر. فعلا قصدی برای آموزش نداریم.
*چرا؟
خودم شخصا هنوز آن‌قدر تسلط ندارم که بتوانم آموزش بدهم و بی‌تعارف بگویم که ترجیح می‌دهم خودم تجربۀ بیش‌تری کسب کنم.
*این کارها تجربی هستند؟
برای تولید کارها در این تکنیک، کاملا به نتیجه رسیده‌ایم و فکر می‌کنم نتیجۀ خوبی هم بوده است ولی از آن‌جایی که سفالگری شاخه‌های زیادی دارد، آموزش آن نیاز به تجربه‌ای بیش از این دارد.
*مخاطبان شما چه کسانی هستند و توقع دارید چه کسانی به نمایشگاه شما بیایند؟
دوستان هنرمند. خیلی هم دوست دارم سفالگران بیایند و دربارۀ این آثار نظر بدهند. قشر معمولی و عامۀ مردم هم دوست دارم بیایند. اما تبلیغ گسترده برای اینکه افراد زیادی به نمایشگاه بیایند انجام نداده‌ایم.
*در این یک سال که در حال تولید بودید، آثارتان را به افراد خبره ارائه می‌کردید تا ارزیابی هم از آن‌ها داشته باشید؟
ناخواسته این اتفاق می‌افتاد و دوستان و کسانی که به خانۀ ما می‌آمدند، وارد محیط کار هم می‌شدند و بازخوردشان را می‌دیدیم و متوجه می‌شدیم چه تِم کاری را بیش‌تر می‌پسندند. از لحاظ رنگ آثار، الان بهتر می‌دانیم چه رنگ‌هایی بیش‌تر مخاطب دارد می‌پسندد. شاید مخاطب پیشنهاد و سفارشی هم دربارۀ رنگ آثار داشته باشد که در جریان نمایشگاه از آن مطلع خواهیم شد.
*نظر مخاطب را می‌پذیرید؟
100 درصد به آن فکر می‌کنیم و اگر در حیطۀ فکری ما بگنجد، حتما انجام خواهیم داد. اما اگر رنگی از نظر ارزیابی هنری مقبول نباشد، نمی‌توانیم آن را اجرا کنیم.
نظر خود را بنویسید