گروه جامعه ـ استان کرمان همچون 24 استان دیگر کشور هفتۀ سخت و پرمشقتی را پشت سر گذاشته است. سامانۀ بارشی مونسون، همان‌طور که هواشناسی پیش‌بینی کرده بود، از جنوب‌شرق وارد ایران شد و بارید و بارید و بارید؛ آن‌چنان که شهری چون رفسنجان که معمولا جزو مناطق سیل‌خیز استان کرمان معرفی نمی‌شد را قفل کرد.
تازه‌ترین آمارها از شمار جان‌باختگان و حادثه‌دیدگان سیل اخیر تا ظهر سه‌شنبه 11 مردادماه نشان می‌دهد که ۷۶ نفر کشته شدند و امدادرسانی به بیش از 61 هزار سیل‌زده در ۲۵ استان کشور انجام شد.
طی یک هفتۀ گذشته، تلخ‌ترین اخبار سیلاب از فیروزکوه، امام‌زاده داوود (ع)، یزد و رفسنجان می‌رسید که خسارات جانی و مالی زیادی را متحمل شدند.
بنا به اعلام رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر کشور، ۱۶۷ شهرستان، ۱۳۰ شهر، ۱۳۸۶ روستا و ۱۵۳ محور مواصلاتی تحت تاثیر سیل و آبگرفتگی قرار گرفتند.
اگرچه تلفات جانی این سیلابهای همه‌گیر در استان کرمان انگشت‌شمار بود اما خسارات سنگینی به زیرساخت‌های جاده‌ای و تاسیسات آب و برق و مزارع و باغات وارد شد آن‌چنان که ۵۴۸ راه روستایی و عشایری تخریب شد، ۱۸۰ روستا در معرض تخریب سیلاب قرار گرفت، ۳۸ روستا تخلیه شد، آب ۱۶۳ روستا قطع و برق ۶۳ روستا نیز خاموش شد.
مونسون، تقریبا از چهارشنبۀ گذشته بود که با شدت بیش‌تری شهرستان‌های استان را تحت تاثیر قرار دارد و تنها بم، ریگان، نرماشیر و فهرج بارندگی کمی داشتند. در این بین، سنگین‌ترین سیلاب و آبگرفتگی، در شهرستان رفسنجان به وقوع پیوست. روز پنجشنبه باران شدیدی بارید و از صبح جمعه بود که فیلم‌ها و تصاویری از شهر رفسنجان در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که یک زیرگذر شهری را غرق در آب و معابر را مملو از سیلاب نشان می‌داد. این، شروع بحرانی بود که تا چند روز پس از آن نیز ادامه یافت و زندگی در این منطقه را مختل کرد.
استاندار کرمان عصر یکشنبه 9 مردادماه سیل رفسنجان را این‌طور روایت کرد: «طی روزهای اخیر۲۰ شهرستان استان تحت تاثیر سامانۀ بارشی قرار داشتند. پیش‌بینی ما این بود که عمدۀ بارش‌ها در جنوب کرمان باشد، اما سامانه پس از یک روز فعالیت، به شمال استان منتقل شد و بیش‌ترین گرفتاری ناشی از سیل را در رفسنجان داشتیم. شنبه شب، پس از سه روز بارندگی، اوضاع به شدت بحرانی شد. میانگین بارش باران در رفسنجان ۸۰ میلیمتر در سال است اما در چهار روز گذشته به اندازۀ یک سال بارندگی در این شهرستان رخ داد».
روز یکشنبه، در حالی که رفسنجان با حجم عظیمی از سیلاب مواجه بود، بارندگی از سر گرفته شد و شامگاه همین روز بود که اعلام شد: حجم زیادی آب نیز از ارتفاعات سرچشمه به سمت شهر روانه است.
فردای آن روز، فرماندار گزارش داد: «50 درصد چاه‌هایی که آب شهر را تامین می‌کردند از مدار خارج شده‌اند و در 50 درصد نقاط شهر، تنش آبی وجود دارد. پنج هزار و 200 واحد مسکونی در رفسنجان دچار آبگرفتگی شده و 50 ساختمان به طور صددرصد تخریب شده‌اند».
حسین رضایی با بیان اینکه رفسنجان موقعیت بسیار سیلابی دارد، توضیح داد: «از چند شهرستان آب‌های بارندگی به سمت شهر ما سرازیر می‌شود. به طور مثال از سمت شهربابک به طرف احمدآباد دئفه و کشکوئیه، از شهرستان بردسیر هم ارتفاعات لاله‌زار، شاهزاده عباس و آب‌های دیگر مناطق به سمت رفسنجان سرازیر شد. بارندگی شب‌های اول بسیار همه‌گیر بود. ما پیش از بارش‌ها، به‌طور مرتب هشدارهای لازم را اعلام کردیم و برخی روستاها مثل ناصریه و سعیدآباد به‌طور کامل تخلیه و ساکنان در مکان‌هایی امن اسکان داده شدند».
تا روز دوشنبه، همچنان 70 درصد از شهر زیر آب بود و تلاش‌ها برای بازگرداندن رفسنجان به شرایط عادی ادامه داشت و رضایی ظهر دوشنبه اعلام کرد: «تخلیۀ فوری آب از شهرستان رفسنجان در اولویت گذاشته شده است».
در کنار همۀ مشکلاتی که سیل برای رفسنجان ایجاد کرد، قطعی آب شرب، زندگی را بر مردم سیل‌زده سخت‌تر کرد. تا ظهر سه‌شنبه این مشکل همچنان در شهر وجود داشت و آبفا اعلام کرد که در حال تعمیر و تعویض لوله‌های شکسته‌شده در دشت اطراف شهر است.
وضعیت بحرانی رفسنجان همچنین، وزیر کشور را به این منطقه کشاند.
به گزارش روابط عمومی استانداری کرمان، احمد وحیدی روز یکشنبه پس از بازدید هوایی از شهرستان رفسنجان و بررسی مناطق تحت تاثیر سیل، در جمع مردم روستای کوثر ریز که بیش‌ترین آسیب و خسارت سیل به آن‌ها وارد شده، حضور یافت.
وزیر کشور همچنین از معابر شهری و خیابان‌های آب گرفته شهر رفسنجان بازدید کرد و در جمع خبرنگاران گفت: «بارشهای فراوان منطقه، حدود ۱۲۵ میلیمتر بوده و به خصوص از شنبه شب، حجم آب‌های جاری افزایش یافت و موجب آبگرفتگی معابر و برخی از روستاها شد».
وی ادامه داد: «امکانات، تجهیزات و ماشین‌آلات مهندسی بیش‌تری از جمله کف‌کش و لجن‌کش برای کمک وارد رفسنجان شده است. هلال‌احمر، بسیج و گروه‌های جهادی از قبل در روستای کوثرریز در حال امداد رسانی هستند و یکی از شرکت‌های منطقه مسئولیت گرفته تا در روستا مستقر شده و مسائل را به سرعت بررسی و پیگیری کند».
وی اضافه کرد: «امکان اسکان اضطراری نیز برای شهروندان فراهم شده است و هلال‌احمر آمادگی دارد اقلام موردنیاز را بین خسارت‌دیدگان سیل توزیع کند».
همزمان با ایجاد شرایط بحرانی در رفسنجان، از دهج شهربابک خبر رسید که یک بند خاکی شکسته است.
فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب در این‌باره گزارش داد: «خوشبختانه با وجود وقوع سیل‌های وحشتناک، کمترین آسیب به زیرساخت‌های حوزه آب و برق وارد شده و هیچ‌کدام از سدهای کشور نشکستند. تنها در استان کرمان یک بند خاکی با ظرفیت 350 هزار مترمکعب شکسته شد و با توجه به اینکه پیش‌بینی‌هایی که در مورد این مسئله صورت گرفته بود، از دو روز قبل اطلاع داده بودیم و در همین راستا فرماندار منطقه اقدامات لازم را انجام داد. بخش عمدۀ آب، قبل از وقوع سیل تخلیه شد و شکسته شدن این بند مشکل چندانی را ایجاد نکرد، چرا که در پایین دست یک منطقه آبرفتی وجود داشت».
مسدود شدن راه‌های شهری و روستایی نیز از دیگر اتفاقاتی بود که گرفتاری ناشی از سیلاب را تشدید می‌کرد.
به گفتۀ استاندار، بیش از ۲۱ مورد مسدودی راه‌های اصلی در استان اتفاق افتاد.
اگرچه شهر کرمان از بارشهای مونسون بی‌نصیب ماند اما روز شنبه، مناطقی از جمله ارتفاعات کوهپایه، چترود، اختیارآباد و ماهان درگیر بارشهای شدید شدند. شنبه شب مردم کرمان وقتی پر از دلهره شدند که یک فایل صوتی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که در آن، خبر از طغیان رودخانه‌ای در بالادست ماهان داده می‌شد؛ آبی که می‌توانست برای شهر کرمان نیز خطرآفرین باشد. مدیرکل مدیریت بحران استانداری اما با اعلام این خبر که بارش‌ها در بالادست ماهان قطع شده و از سه بند خاکی، دو مورد آن پُر شده، از این دلهره کاست. مجید سعیدی همچنین گفت: «در سال‌های گذشته، منابع طبیعی در حوزۀ آبریز منطقه «ده بالا» طرح‌های آبخیزداری و کنترل سیلاب زیادی اجرا کرده و ریسک خطرپذیری را پایین آورده است و بعید می‌دانم که شهر کرمان از این ناحیه تهدید شود». خوشبختانه این احتمال درست از آب درآمد و شهر کرمان بی‌کمترین خطری، روزهای سیلابی مردادماهی را پشت سر گذاشت.
بخش چترود از توابع شهرستان کرمان اما خسارات سنگینی از این سیلاب دید. حاج‌غنی بخشدار چترود روز یکشنبه اعلام کرد: «فعالیت سامانۀ بارشی مونسون در مناطق مختلف بخش چترود باعث جاری شدن آب رودخانه‌های فصلی، آبگرفتگی و تخریب برخی از منازل مسکونی و آبگرفتگی معابر روستاها شد».
وی افزود: «در بارندگی‌های اخیر اکثر رودخانه‌های فصلی چترود جاری و برخی از سدهای خاکی بالادست روستا سرریز شدند».
وی ادامه داد: «بارشهای سیل‌آسای اخیر به قنوات، شبکۀ برق، حوزۀ کشاورزی، منازل مسکونی و زیرساخت‌های ارتباطی روستایی و شبکۀ برق بخش چترود خسارت‌های زیادی وارد کرده است».
دیگر مناطق سیل‌زدۀ استان نیز خسارات سنگینی متحمل شدند از جمله شهرستان بافت. فرماندار این شهرستان روز شنبه اعلام کرد: «فقط می‌توانم بگویم خسارت جانی نداشتیم اما امروز تمامی حوزه‌های زیربنایی و روبنایی در شهرها و روستاهای شهرستان دچار سیل و خسارت شده است».
فرهاد آراسته افزود: «بافت شهری کوهستانی است و امروز آب از کوهستان‌های بالادست جاری و وارد این شهر شد که خسارت بسیاری نیز برجا گذاشته است».
وی ادامه داد: «هنوز میزان خسارت‌ها برآورد دقیق و بررسی نشده است اما خسارت‌ها در دهستان کیسکان، کوشک و خبر (khabr)گسترده ارزیابی می‌شود».
آراسته تاکید کرد: «سیلاب امروز علاوه بر آبگرفتگی منازل مسکونی در مناطق مختلف شهرستان بافت، به حوزه‌های کشاورزی، دامپروری و راه‌های این شهرستان نیز خسارت وارد کرده است».
در همین حال، فعالیت این سامانۀ بارشی، دیگر استان‌های کشور را نیز تحت تاثیر قرار داد. یکی از غم‌بارترین سیلاب‌ها در شهرستان فیروزکوه تهران رخ داد که در جریان آن 10 نفر از هموطنان جان خود را از دست دادند. همچنین، آبگرفتگی شدید شهر یزد و به ویژه بافت تاریخی جهانی آن و تخریب خانه‌های خشت و گلی و تاریخی نیز از دیگر خرابی‌هایی بود که آب سیل از خود برجای گذاشت. در الیگودرز چارمحال و بختیاری سیل در یک چشم بر هم‌زدنی جان پنج نفر را گرفت و به همین دلیل، روز یکشنبه را عزای عمومی اعلام کردند.
این تخریب و خسارات با شدت و ضعف متفاوت نقاط مختلف کشور را درگیر کرد. بنا به گزارش‌های منتشرشده، در جریان فعالیت این سامانۀ بارشی هرمزگان رکورد زد و بالاتر از میانگین بلندمدت خود، پذیرای بارشهای بیش‌تری نسبت به سال‌های اخیر بود. در روز نهم مرداد نیز دو منطقه در استان‌های سیستان‌وبلوچستان و فارس با عبور از سطح 50میلیمتر، بالاترین ارقام بارندگی را تجربه کردند.
سامانۀ بارشی مونسون که در فارسی به آن بارشهای موسمی گفته می‌شود، از اقیانوس هند وارد ایران می‌شود، این پدیده هرچند سال یک بار روی می‌دهد؛ مثل بارش‌هایی که در مردادماه سال ۱۳۶۶ در تهران رخ داد و منجر به وقوع سیل هولناکی شد.
بنا به گفتۀ کارشناسان، امسال نیز همان شرایط تابستان ۱۳۶۶ رخ داد.
آن‌طور که کارشناسان تحلیل می‌کنند، معمولا در تابستان‌ها در بالای ایران سامانۀ پرفشاری وجود دارد که نمی‌گذارد هوا صعود کند ولی امسال آن سامانۀ پرفشار عقب‌نشینی کرده و به طرف عربستان رفته درنتیجه، هوای گرم و مرطوب موسمی وارد ایران شده و همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد تا تهران هم نفوذ کرد و موجب وقوع سیل شد.
بعد از یک هفتۀ پرباران و پرحادثه، هواشناسی استان کرمان صبح سه‌شنبه اعلام کرد: «فعالیت سامانۀ مونسون ضعیف شد».
رئیس مرکز پیش‌بینی اداره کل هواشناسی استان کرمان افزود: «اما از فردا باد‌های ۱۲۰ روزۀ سیستان در کرمان فعال می‌شود و احتمال گردوخاک در مناطق شرقی استان وجود دارد».
به گزارش استقامت، در حالی که کرمان و بسیاری از استان‌های دیگر کشور سال‌های خشک و کم‌آبی را سپری می‌کنند اما به ویژه از میانه‌های دهۀ نود، وقوع سیلابهای مخرب شدت گرفته است. دی‌ماه سال گذشته جنوب استان کرمان یکی از سهمگین‌ترین سیلاب‌ها را تجربه کرد و این بار، شمال استان بود که شاهد بارشهای شدید مستمر بود. این شرایط ضرورت آمادگی در برابر سیلاب را بیش از گذشته نمایان ساخته است.
.
نظر خود را بنویسید