اسما پورزنگی‌آبادی: چهاردهمین جشنوارۀ گل محمدی لاله‌زار بردسیر، روز جمعه 27 خردادماه و در واپسین روزهای گل‌چینی برگزار شد و باری دیگر، جمعیت بسیاری را به این منطقه کشاند.
از سویی، آسیب‌هایی که گردشگران پس از ورود بی‌ضابطه به مزرعه‌ها، به بوته‌های گل‌محمدی و دسترنج کشاورزان لاله‌زار می‌زنند که در مورد مزرعه‌های حاشیۀ جاده محسوس‌تر است؛ از سوی دیگر، نابسامانی سایت گردشگری لاله‌زار، نبود امکانات مناسب و کمبودهای زیرساختی در آن، تخریب‌ها و آلودگی‌های زیست‌محیطی که گردشگران ایجاد می‌کنند و محتوای نه‌چندان قوی مراسمی که با استقبال زیادی هم از سوی مردم مواجه بود؛ همه نشان از آن دارد که این رویدادِ باسابقه، هنوز نتوانسته به جایگاهی که شایستۀ آن است برسد.
تلاش مسئولین محلی بردسیر و لاله‌زار و میراث‌فرهنگی استان موجب شد این جشنواره که به‌دلیل کرونا دو سال متوقف شده بود، بار دیگر زنده شود؛ اما نتوانست نمایانگر یک تجربۀ 14 ساله در برگزاری رویدادی پرطرفدار در استان باشد. صحبت از جشنواره‌ای است که سال 98 ثبت ملی هم شده است.
محمدمهدی فداکار، استاندار کرمان که برای شرکت در این مراسم به لاله‌زار آمده بود، هیچ وعده‌ای برای بهبود شرایط منطقه نداد و در سخنانش، تنها اشارۀ کوتاهی به اهمیت گردشگری در استان کرد.
در حاشیۀ جشنواره، مدیرکل میراث‌فرهنگی استان کرمان در جمع خبرنگاران حاضر شد و در پاسخ به پرسش‌های فردای‌کرمان، ضمن اذعان به نابسامانی‌ها در این سایت مهم گردشگری در استان، قول داد که سال آینده، زیرساخت‌های منطقه بهتر بشود.
این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
*آقای فعالی، کیفیت جشنواره را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟
اجازه دهید ابتدا دربارۀ کیفیت خودِ کرمان بگویم. ما کرمان را سرزمین شگفتی‌های پنهان معرفی کرده‌ایم و این، بی‌دلیل نبوده است. با توجه به پهناوری و جغرافیای گسترده و اقلیم و آب وهوای متنوع، هر گوشه از کرمان می‌تواند برای خودش استانی کاملا برخوردار در حوزۀ گردشگری باشد. بارها گفته‌ام در شمال کشور، روی دامنۀ کوه، می‌پیچیم و به سمت بالا می‌رویم و می‌گویند ارتفاع از سطح دریا 2900 متر است ولی اینجا، از سمت کرمان با شیبی ملایم بالا می‌آییم و به لاله‌زار می‌رسیم و می‌گویند بام ایران اینجا و ارتفاع از سطح دریا سه هزار و 400 متر است. این، یک ظرفیت بی‌بدیل است و چنین شرایط و ویژگی‌هایی را در دیگر استان‌های کشور نمی‌توانیم تجربه کنیم. ضمن اینکه گردشگر با دسترسی آسان روی این شیب ملایم می‌تواند حرکت کند و به شرایط متفاوت آب‌وهوایی که در اینجا وجود دارد برسد. مزارع گل محمدی و گلاب‌گیری هم ظرفیت دیگری است که به شرایط طبیعی منطقه افزوده شده است. حالا وظیفۀ ما به‌عنوان متولی گردشگری چیست؟ اینکه زیرساخت‌ها را در منطقه فراهم و سرمایه‌گذاران را به حضور در اینجا راغب کنیم. این کاری است که باید در حوزۀ سازمانی ما انجام شود که در کرمان و بردسیر در حال انجام است؛ تعدادی از واحدهای بوم‌گردی فعال شده و برخی دیگر نیز در آستانۀ فعالیت قرار دارد. در سال‌های گذشته، در سایت گردشگری لاله‌زار، اقداماتی انجام شده است. ضمن قدردانی از انجام آن، بنده معتقدم که باید سمت وسوی آن تغییر کند و زیرساخت‌ها با دسترسی مناسب در آن فراهم شود.
*وسعت این سایت چه‌قدر است؟
25 هکتار.
*زمین آن در اختیار شماست؟
هنوز واگذار به میراث‌فرهنگی نشده و در اختیار منابع‌طبیعی است. در جریان برگزاری جشنواره، با استاندار محترم این موضوع را مطرح کردم و ایشان گفتند کمیسیون ماده 68 سایت را به میراث‌فرهنگی واگذار کند. وقتی واگذار شد، باید زیرساخت‌های لازم برای گردشگری از جمله دسترسی مناسب، آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی، کمپ‌هایی برای استقرار موقت گردشگران، روشنایی مناسب و ... تامین شود. در این سایت، باید موقعیت‌ها را برای خدمات‌دهی توسط بخش خصوصی فراهم کنیم به این معنا که اگر سوئیت‌ها یا رستوران‌هایی نیاز است، باید توسط بخش خصوصی راه‌اندازی شود. من اگر بودم، به جای مغازه‌هایی برای عسل‌فروشی (که در سایت فعلی دایر شده است) سرویس بهداشتی و پارکینگ طراحی و ایجاد و به بخش خصوصی واگذار می‌کردم.
*مدیریت سایت فعلی با کیست؟ اقدامات فعلی را میراث‌فرهنگی انجام داده است؟
کارها را میراث‌فرهنگی انجام داده و بهره‌بردار فعلا شهرداری است. ما اما روند کارها در این سایت را اصلاح می‌کنیم و امسال، برای ایجاد سرویس‌های بهداشتی 400 میلیون تومان اختصاص داده‌ایم. اگر هم استان منابعی را تامین کند، به همان میزان را می‌توانیم به‌صورت ملی تامین کنیم. یعنی اگر استان یک میلیارد تومان به سایت گردشگری لاله‌زار اختصاص بدهد، ما یک میلیارد تومان از منابع ملی را برای آن جذب خواهیم کرد تا بتوانیم زیرساخت‌ها را تامین کنیم. امسال کار را با 400 میلیون تومان شروع کرده‌ایم و براساس اولویت‌ها، پروژه‌ها را تعریف خواهیم کرد.
*با هزینه‌های فعلی، این 400 میلیون تومان یعنی در واقع هیچ! درست می‌گویم؟
به هر حال، این شروع کار است اما باید از منابع استانی هم به این سایت اختصاص یابد. اعتبارات معادن را هم داریم که برای ساماندهی بناهای تاریخی از جمله خانه اشیدری و باغ‌موزه هرندی و باغ شازده ماهان هزینه می‌شود که سایت‌های گردشگری هم می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. آنچه که بر آن تاکید دارم این است که باید رویۀ فعلی در سایت گردشگری لاله‌زار تغییر کند؛ اینجا سوئیت و مهمانسرا نخواهیم ساخت ولی برای سرویس بهداشتی، پارکینگ، راه دسترسی، سکوهای برداشت آب و روشنایی برنامه‌ریزی می‌کنیم. ما نمی‌خواهیم رانت برای کسی ایجاد کنیم و مثلا مغازه بسازیم و در آن، افرادی بیایند و محصولاتی را بفروشند. یا سوئیت بسازیم و در اختیار بخش خصوصی قرار بدهیم. وظیفۀ دولت این نیست که سوئیت بسازد و به بخش خصوصی بدهد تا از آن استفاده کند. ما زیرساخت و بستر را فراهم می‌کنیم تا بخش خصوصی سرمایه‌گذاری کند. من فکر می‌کنم اصلاح و تکمیل این سایت می‌تواند در قالب یک پروژۀ میان‌مدت سه تا پنج ساله اجرایی شود.
*جشنوارۀ لاله‌زار به دورۀ چهاردهم رسیده است. اولین دوره است که شما به‌عنوان مدیر میراث‌فرهنگی در آن حضور دارید.
بله. من زمانی که به کرمان آمدم، با شیوع کرونا مواجه شدیم و جشنواره دو سال برگزار نشد. امسال هم خیلی تلاش کردیم تا برگزار شود. نمایندۀ محترم سیرجان و بردسیر پیگیری زیادی داشتند و خود من هم جلساتی در میراث‌فرهنگی با حضور همۀ دست‌اندرکاران برای برگزاری جشنواره داشتم و با مشارکت نهادهای مختلف؛ توانستیم مراسم را برگزار کنیم.
*متولی این جشنواره، میراث‌فرهنگی است؟
نه. این منطقه، محصولات گوناگون کشاورزی از جمله خرما و گلابی و گل محمدی دارد که متولی آن جهاد کشاورزی است. جشن را باید به سمتی هدایت کنیم که به صورت مردمی برگزار شود.
*جشنوارۀ امسال را میراث‌فرهنگی برگزار کرد؟
میراث‌فرهنگی و شهرداری و فرمانداری و دیگر دستگاه‌ها کمک کردند.
*به نظر می‌رسد متولی اصلی این جشنواره مشخص نیست. فکر نمی‌کنید وقت آن رسیده که جشنواره، دبیرخانۀ مستقل داشته باشد؟
این، پیشنهاد من هم بوده که جشنواره، دبیرخانۀ ثابت و دائمی داشته باشد. اگر بخواهیم به‌صورت منسجم و اساسی کارها را انجام بدهیم، نیاز به هماهنگی بیش‌تر است که با راه‌اندازی دبیرخانه قابل تحقق است. برای تشکیل این دبیرخانه، بنده از این به بعد، شخصا جلسه می‌گذارم و پیگیری می‌کنم تا شرایط را برای مردم مهیاتر کنیم. امیدوارم امسال دبیرخانۀ دائمی تشکیل شود. ما الان در استان، جشنواره‌ای مثل موسیقی نواحی را داریم که خیلی خوب و منسجم و برنامه‌ریزی‌شده برگزار می‌شود. می‌توان از این تجربه دربارۀ جشنوارۀ لاله‌زار هم استفاده کرد. برنامه‌ریزی برای جشنوارۀ امسال دیر شروع شد؛ تغییر و تحولاتی در استان داشتیم و به دلیل کرونا هم، دو سال مراسم برگزار نشده بود. پیگیری آقای حسن‌پور نمایندۀ محترم بود که موجب شد جشنواره امسال برگزار شود؛ در حالی‌که با توجه به فرصت کوتاهی که برای برنامه‌ریزی داشتیم، خیلی‌ها دوست نداشتند جشنواره برگزار شود. بنابراین، اصل موضوع یعنی برگزاری آن قابل تقدیر است. در جریان مراسم، استاندار محترم و جمعی از مدیران به منطقه آمدند و حتما تصمیمات خوبی گرفته خواهد شد.
*با توجه به اینکه امسال اولین تجربه‌تان را داشتید، محتوای جشنواره را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟
ببینید، تعریف جشنواره مشخص است. به هر حال، در این منطقه، ظرفیتی وجود دارد که برای پاسداشت آن، مراسمی برگزار می‌شود. فرمانداری و بخشداری و شهرداری کمک کردند تا این بستر برای شادکردن مردم فراهم کنند. شاید اگر در حوزۀ زیرساختی امکانات بیش‌تری فراهم بود، می‌شد کیفیت جشنواره را بالاتر برد. ما جلسات گوناگونی برگزار کردیم و تقسیم کار نهادهای مختلف انجام شد و همه زحمت کشیدند ولی تشکیل دبیرخانۀ ثابت می‌تواند به بهتر شدن امور کمک کند؛ نه که یک ماه به برگزاری جشنواره تازه برنامه‌ریزی را شروع کنیم. باید از الان شروع کنیم و به فکر زیرساخت‌ها باشیم و تلاش کنیم تا سال دیگر، شرایط را مثل الان نابسامان نبینیم. الان تانکر گذاشته‌اند تا مردم از آن آب دارند؛ در حالی که اگر سکوهای برداشت آب ایجاد شده بود؛ مردم راحت‌تر بودند. در مجموع، من فکر می‌کنم زمانی در برگزاری جشنوارۀ لاله‌زار موفق خواهیم بود که بگوییم دفاتر خدمات مسافرتی که تعدادشان هم در استان کرمان کم نیست؛ مثلا 50 تور آورده‌اند و سه روز قبل و بعد از جشنواره ظرفیت هتل‌ها پر باشد. اگر چنین اتفاقاتی بیفتد، می‌توانیم بگوییم موفق بوده‌ایم. همچنین، زمانی موفق خواهیم بود که نشاط و شادابی را در مردم ایجاد کنیم. به هر حال، کار شروع و تلاش‌های زیادی شده است. با اراده‌ای که در استاندار محترم دیدم، حتما سال بعد جشنواره می‌تواند بهتر باشد.
*جایی از صحبت‌تان از نابسامانی گفتید. پس شما هم نابسامانی این سایت و جشنواره را تایید می‌کنید. از نمایشگاهی که در حاشیۀ مراسم برپا شده دیدن کرده‌اید؟ وضعیت آن به نظر شما تاسف‌بار نیست؟
شان مردم کرمان بیش‌تر از این‌هاست. عرض کردم؛ جای آنکه در سایت گردشگری مغازه ساخته شود، باید بازارچه‌ای دائمی ایجاد کنیم تا هنرمندان صنایع‌دستی بتوانند محصولات خود را ارائه کنند. امسال تنها یک ماه فرصت داشتیم تا برای جشنواره برنامه‌ریزی و اقدام کنیم. به شما قول می‌دهم که سال بعد، زیرساخت‌های این منطقه بهتر خواهد شد.
نظر خود را بنویسید