همزمان با شروع طرح زمستانه‌ی هفته‌ی کتاب، به این خبر برخوردم که کتاب تازه‌ی شاعر و پژوهشگر گرانمایه سیدعلی میرافضلی با عنوان « رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» توسط انتشارات سخن منتشر شده است. خبر بسیارخوبی که چند سال منتظرش بودم.
این شاعر و پژوهشگر حوزه‌ی ادبیات و به ویژه شعر، ده‌ها سال است که در باره‌ی رباعیات خیام پژوهش انجام می‌دهد، به‌طوری‌که هم اکنون در زمینه‌ی خیام پژوهی و شناخت رباعیات پارسی ازچهره‌های شاخص کشورمان به شمار می‌آید. از او تا به حال، ده‌ها کتاب و مقاله در باره‌ی خیام و رباعیات او در دسترس قرار دارد. با این وصف، همیشه جای این پرسش برایم مطرح بود که چرا حاصل مطالعات مفصل ایشان در باره‌ی خیام، منجر به انتشار کتابی حاوی رباعیاتی مطمئن از خیام و به انتخاب او نشده است.
با این‌که رباعیات خیام بارها از سوی پژوهشگران بررسی و نقد شده و نهایتا منتخبی نیز از آن‌ها در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است، معهذا به نظر می‌رسد خیام از جمله شاعران و متفکرانی است که دست‌کم در زمینه‌ی عرضه‌ی یک مجموعه‌ی قابل اعتماد، بخت یارش نبوده، و به عبارتی هنوز در وطن خویش غریب مانده و رباعیات‌اش در هاله‌ای از ابهام وجود دارد.
میرافضلی در باره‌ی این وضعیت خیام و سرنوشت رباعیات او می‌گوید: «خیامی که در طربخانه و سایر مجموعه‌های دوره تیموری عرضه شده است و مستند قول پژوهشگران قرار می‌گیرد، با خیام راستین، حداقل به اندازه‌ی سه قرن فاصله دارد».
او با شناختی که طی چند دهه تحقیق در مورد خیام به دست آورده است، در این اثر پژوهشی اقدام به دسته‌بندی رباعیات در سه سطح رباعیات اصیل، رباعیات محتمل و رباعیات مشکوک یا مردود کرده و در هر مورد با صراحت، دیدگاه خود را با خیام دوستان و پژوهشگران رباعی به اشتراک گذاشته است. براین اساس انتخاب و روایت میرافضلی از رباعیات خیام می‌تواند یک اتفاق تازه و مورد نیاز اهل فرهنگ باشد.
با شناختی که از دقت و تسلط پژوهشی جناب میرافضلی عزیز دارم گمان می‌کنم همه‌ی کسانی که به خیام و رباعی علاقه دارند خود را از مطالعه‌ی این کتاب بی‌نیاز نخواهند دید، و به نوبه‌ی خود از این پژوهشگر فهیم که پس از بازنشستگی‌اش، حالا دور تازه‌ای از تلاش‌های ارزشمند فرهنگی و ادبی خود را پی گرفته، صمیمانه سپاسگزارم.
نظر خود را بنویسید